16 Αυγούστου 2012

Η ελευθερία του λόγου σε κίνδυνο! (Υπόθεση Chick-fil-A)

Ο Dan Cathy, πρόεδρος της εταιρείας Chick-fil-A προκάλεσε μια έντονη δημόσια αντιπαράθεση όταν δήλωσε πρόσφατα ότι υποστηρίζει τον παραδοσιακό ορισμό του γάμου (δηλ. ως ένωση ανάμεσα σε έναν άντρα και μία γυναίκα).Όταν όμως στην διαμάχη παρενέβησαν στελέχη του δημοτικού συμβουλίου και οι δήμαρχοι Βοστώνης και Σικάγου και είπαν στην επιχείρηση να φύγει από τις πόλεις τους, η κατάσταση είχε πλέον ξεφύγει.

Νομικά μιλώντας,δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι το να απαγορεύεις μία επιχείρηση λόγω των απόψεων του διευθύνοντός της συμβούλου παραβιάζει το Σύνταγμα και δεν μπορεί να σταθεί στο δικαστήριο. Αυτό αναγνωρίστηκε εκ των υστέρων σε ανακοίνωση που εξεδόθη από το γραφείο του δημάρχου του Σικάγου: "αν πληρούν (η Chick-fil-A) τις προυποθέσεις, μπορούν να ανοίξουν τα εστιατόριά τους όπου θέλουν,απλώς να ξέρουν ότι οι αξίες τους δεν αντιπροσωπεύουν αυτήν την πόλη".

Καθώς η αντιπαράθεση περιστράφηκε κυρίως γύρω από το θέμα του γάμου ατόμων ιδίου φύλου, η πραγματική ρίζα της διαμάχης επισκιάστηκε. Και αυτή δεν είναι άλλη από την ελευθερία του λόγου. Τα ΜΜΕ δεν κατάφεραν να σταθούν στην πιο σημαντική  -και επικίνδυνη-  συνέπεια των δηλώσεων των δημάρχων --στην χρήση ,δηλαδή, κυβερνητικών θέσεων και αξιωμάτων για να εκφοβίσουν μία επιχείρηση για τις θέσεις της! Αυτό είναι από μόνο του αρκετά ενοχλητικό, αλλά ακόμα περισσότερο καθώς ο νυν δήμαρχος του Σικάγου Rahm Emanuel, της μεγαλύτερης πόλης του Iλλινόις και τρίτης σε πληθυσμό των ΗΠΑ έχει χρηματίσει και ως επικεφαλής προσωπικού του Λευκού Οίκου για τον πρόεδρο Ομπάμα.

Ο Emanuel κατείχε την θέση τού επικεφαλής του προσωπικού από τον Ιανουάριο του 2009 έως τον Οκτώβριο του 2010. Για 21 δηλαδή μήνες υπήρξε ο ανώτατος υπάλληλος του Λευκού Οίκου. Ο επικεφαλής του προσωπικού θεωρείται ως ο 'παρακοιμώμενος' του προέδρου και του αποδίδεται συχνά το προσωνύμιο 'συμπρόεδρος'. Το γεγονός ότι τέτοιου βαθμού περιφρόνηση προς την 1η Τροποποίηση (Ελευθερία του Λόγου) προέρχεται από κάποιον που υπηρέτησε σε μία από τις υψηλότερες θέσεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης πρέπει να είναι εξαιρετικά ανησυχητικό.

Ο Adam Schwartz, νομικός σύμβουλος της Αμερικανικής Ένωσης Πολιτικών Ελευθεριών (ACLU) του Ιλλινόις τοποθετήθηκε επί του θέματος ως εξής: "Η ACLU υποστηρίζει τον γάμο ιδίου φύλου, υποστηρίζει όμως επίσης και την 1η Τροποποίηση. Δεν πιστεύουμε ότι η κυβέρνηση πρέπει να μπορεί να επιβάλει κυρώσεις στην Chick-fil-A λόγω των αντι-γκέι απόψεών της". Ο Schwartz αναγνωρίζει πως αν το κράτος μπορεί να σιωπήσει κάποιον άλλον σήμερα, θα μπορεί στο μέλλον να σιωπήσει και τον ίδιον.

Αυτή η σύνδεση όμως δεν γίνεται αντιληπτή από όλους. Η πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου της Νέας Υόρκης, Christine Quinn ζήτησε από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (New York University) να απομακρύνει την Chick-fil-A από τον χώρο του πανεπιστημίου.

"Θα είμαι σαφής"...έγραψε η Quinn: "Δεν επιθυμώ στην πόλη μου καταστήματα που είναι υπέρ των διακρίσεων. Είμαστε μία πόλη η οποία πιστεύει πως η πολυμορφία μας είναι η μεγαλύτερή μας δύναμη και θα πολεμήσουμε οποιονδήποτε είναι αντίθετος με αυτό".

Τώρα θα αναρωτηθεί κανείς πώς η κα Quinn πιστεύει ότι μπορείς να απολαμβάνεις την πολυμορφία και την διαφορετικότητα όταν θέλεις όλοι να συμφωνούν μαζί σου; Από πότε ξεχάσαμε πως η προστασία της ελευθερίας του λόγου, και συνακόλουθα της ανθρώπινης ελευθερίας προυποθέτει και να μπορείς να πεις κάτι που ίσως εκληφθεί από τους άλλους ως προσβλητικό; Και αντιστρόφως.

Η ελευθερία του λόγου και ειδικά η θρησκευτική ελευθερία του λόγου σιγά-σιγά εκλείπει από την κοινωνία μας. Εάν αφήσουμε αυτό να συμβεί ολοκληρωτικά,θα έχουμε χάσει την πιο σημαντική οριοθέτηση απέναντι στην κατάχρηση της κρατικής εξουσίας. Το να μπορείς να εκφράζεσαι ελεύθερα είναι μία από τις πιο μοναδικές και ισχυρές ελευθερίες που μας έχει κληροδοτηθεί με την 1η Τροποποίηση:

"Το Κογκρέσο δεν μπορεί να νομοθετήσει καθόλου αναφορικά με την ίδρυση θρησκείας ή με την απαγόρευση της ελεύθερης εξάσκησής της ή να περιορίσει την ελευθερία του λόγου ή του τύπου ή το δικαίωμα του ειρηνικώς συνέρχεσθαι και το να μπορούν οι πολίτες να απευθύνονται στην Κυβέρνηση για λύση των ενστάσεων-αιτημάτων τους."

Η ελευθερία του λόγου είναι απαραίτητη για την ύπαρξη αληθινής δημοκρατίας. Βρίσκεται στα θεμέλια της ίδρυσης της Αμερικής. Γι αυτό ας μην την θεωρούμε ως κάτι δεδομένο και να την υπερασπιζόμαστε πάντοτε.



Elaine Hays http://www.policymic.com

13 Αυγούστου 2012

Φταίει το σύστημα!

Πόσες φορές δεν το έχουμε ακούσει αυτό από μικροί; "Φταίει το σύστημα"!
Ο σύγχρονος αποδιοπομπαίος τράγος είναι κάτι απρόσωπο,είναι ένα σύστημα,μια ιδέα,
σχεδόν μεταφυσικών διαστάσεων.Και όμως σε αυτήν την φαινομενικά ακίνδυνη και τετριμμένη φράση κρύβεται ίσως όλη η αποτυχία της νεοελληνικής μας κοινωνίας.Μιας κοινωνίας που προτιμά να αποδίδει  -σχεδόν ενστικτωδώς-  την πραγματικότητα σε κάτι απροσδιόριστο και όχι στις πράξεις των ανθρώπων και τις συνέπειές τους,όχι στην ατομική ευθύνη.


Φυσικά και η όλη κοινωνική κατάσταση έχει επίδραση στο άτομο,όμως ο ελεύθερος άνθρωπος έχει μικρότερη ή μεγαλύτερη προσωπική ευθύνη για την ζωή του και τις σχέσεις του με τους άλλους.Αν δεν αλλάξουμε αυτήν την αποτυχημένη θεώρηση για την ζωή δεν θα αλλάξουμε ποτέ,ούτε θα πετύχουμε τίποτα σημαντικό που να διαρκεί,ούτε ως άτομα ούτε ως έθνος.Μία υγιής και επιτυχημένη κοινωνία μπορεί να χτιστεί μόνο στην βάση της έννοιας της ατομικής ευθύνης.Τότε μπορεί να είναι πραγματικά 'κοινωνική' η συμβίωση των ατόμων...

6 Αυγούστου 2012

Η χρεωκοπία του Δημοσίου Το παράδειγμα της Ουρουγουάης

Αν υπήρχε βραβείο Nόμπελ για το πιο ακραίο ή χειρότερο παράδειγμα 'κοινωνικού κράτους' (και αν απ' αυτό αποκλείαμε τα καθαρώς κομμουνιστικά κράτη, όπως την ΕΣΣΔ και την Κίνα), ποιά χώρα θα άξιζε να το κερδίσει;

Η απόφαση δεν θα ήταν καθόλου εύκολη. Ανάμεσα στις διεκδικήτριες θα στέκονταν η Βρετανία, η Γαλλία, η Σουηδία και η Ινδία. Η Βρετανία πάντως, αν και η πιο γνωστή υπόθεση κοινωνικού κράτους, σίγουρα δεν είναι και η πιο ακραία. Είναι απλά η πιο πολυσυζητημένη λόγω της προηγούμενης θέσης της Αγγλίας στον κόσμο.

Η τραγωδία αυτή φτάνει σίγουρα στις μεγαλύτερες διαστάσεις της στην Ινδία, με το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της να είναι συνεχώς στο φάσμα της πείνας, και να διατηρείται εκεί από ένα απίστευτο μείγμα οικονομικών περιορισμών, κεντρικού σχεδιασμού, 'κοινωνικής πολιτικής' και σοσιαλισμού, που επιβάλλεται από την κεντρική και τις τοπικές κυβερνήσεις. Παρ'όλ'αυτά, η Ινδία υπήρξε ανέκαθεν μία χώρα με πρόβλημα φτώχειας, πληττόμενη κατά καιρούς από πλημμύρες που ως αποτέλεσμα είχαν τεράστιες καταστροφές και είναι δύσκολο να υπολογίσει κανείς πόσο χειρότερη έχει γίνει η κατάσταση ως συνέπεια των πολιτικών που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια.

Το δραματικότερο όμως ίσως παράδειγμα χώρας που καταστράφηκε από τις κοινωνικές πολιτικές είναι η Ουρουγουάη. Αποτελεί μια χώρα λίγο μεγαλύτερη από την πολιτεία του Ουισκόνσιν, και έχει πληθυσμό περίπου 3 εκατομμύρια. Οι κάτοικοι είναι κυρίως ευρωπαικής καταγωγής και ο αναλφαβητισμός δεν ξεπερνάει το 10%.

Η Ουρουγουάη έχει καθιερώσει κρατικό ασφαλιστικό σύστημα ήδη από το 1919. Παρ'όλ'αυτά τα μεγαλύτερα προβλήματα ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 1952, όταν η θέση του προέδρου καταργήθηκε, και η Ουρουγουάη ξεκίνησε να κυβερνάται από ένα 9μελές εθνικό συμβούλιο εκλεγμένο για 4 χρόνια, στο οποίο 6 μέλη ανήκαν στο πρώτο κόμμα και 3 στο δεύτερο. Κάθε μέλος είχε από μία ψήφο (ίση δύναμη δηλαδή).

Το απογοητευτικότερο όλων στο παράδειγμα της Ουρουγουάης δεν είναι ότι το κοινωνικό της πρόγραμμα παρέμενε, αλλά ότι έπαιρνε όλο και πιο ακραίες διαστάσεις, παρ'όλες τις επαναλαμβανόμενες οικονομικές καταστροφές στις οποίες οδηγούσε. Η ιστορία αυτή φαίνεται τόσο απίστευτη στον μέσο αναγνώστη, ώστε προτιμότερο είναι να την παρουσιάσουμε μέσα από μια σειρά στιγμιοτύπων παρμένων από άμεσους παρατηρητές εκείνων των χρόνων.

1ο στιγμιότυπο Karel Norsky The Manchester Guardian Weekly, 12 Ιουλίου 1956

Σήμερα η Ουρουγουάη μας δίνει ένα θλιβερό θέαμα ενός άρρωστου Κοινωνικού Κράτους. Είναι σαν να ζεις έναν εφιάλτη. Κανείς από τους πολιτικούς δεν τολμάει να πει την προφανή αλήθεια,ότι το ευρύτατο φάσμα κοινωνικών παροχών που έχει η χώρα πρέπει να πληρωθεί με πόρους που πρέπει πρώτα να δημιουργηθούν! Η δημαγωγία δρα ως ηρεμιστικό. Ως αποτέλεσμα, το έλλειμμα εξωτερικών πληρωμών μεγαλώνει, το εσωτερικό χρέος έχει γίνει δυσθεόρατο, οι μισθοί έχουν μήνες να καταβληθούν, οι τιμές αυξάνονται, και το πέσο Ουρουγουάης συνεχώς υποτιμάται. Το πελατειακό σύστημα ανθεί. Ένας στους τρεις κατοίκους του Μοντεβιδέο, (που συγκεντρώνει το 1/3 του συνολικού πληθυσμού της χώρας) είναι δημόσιος υπάλληλος, παίρνει μικρό μισθό, υποτίθεται ότι πρέπει να δουλεύει ένα 8ωρο σε κάποια δημόσια υπηρεσία, και πολύ συχνά περνάει την υπόλοιπη μέρα κάνοντας τουλάχιστον μια ακόμα δουλειά σε κάποια ιδιωτική επιχείρηση. Και η διαφθορά, φυσικά, είναι πανταχού παρούσα.

Το έλλειμμα εξωτερικών πληρωμών αυξάνεται με ρυθμό 5 εκατομμυρίων πέσος/μήνα. Οι δημόσιοι υπάλληλοι απαιτούν σημαντικές αυξήσεις στους μισθούς. Οι εργαζόμενοι στην κρεαταγορά κάνουν απεργία για μεγαλύτερο μισθό και για μία 'εγγυημένη' ποσότητα κρέατος για τους ίδιους, 4 κιλών, πολύ πιο κάτω από την τιμή της αγοράς.

Κανένας πολιτικός δεν μπορεί να ελπίζει σε νίκη στις εκλογές υποστηρίζοντας λιτότητα, περισσότερη δουλειά και την θυσία έστω κάποιων από τις κοινωνικές παροχές.

Χρειάζεται ίσως να σταθούμε λίγο στην τελευταία παράγραφο, διότι αποτυπώνει ανάγλυφα αυτό που είναι ίσως η χειρότερη συνέπεια του Κοινωνικού Κράτους. Αυτή είναι ότι άπαξ και καθιερωθεί κάποια επιδότηση, σύνταξη ή άλλης μορφής προνόμιο σε κάποια κοινωνική ομάδα αυτομάτως αυτό γίνεται 'δικαίωμα'. Δεν έχει πλέον καμμία σημασία ποια κρίση θα περνάει ο προυπολογισμός ή το νόμισμα, είναι πολιτικώς αδύνατο αυτό το 'δικαίωμα' να διακοπεί ή να μειωθεί. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στο παράδειγμα της Ουρουγουάης να επαναλαμβάνεται συνεχώς.



2ο στιγμιότυπο S.J.Rundt & Associates of New York, Απρίλιος 1963:

Σε μία από τις πρώτες δηλώσεις του ο νέος Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου παραδέχτηκε ότι η χώρα έχει ουσιαστικά χρεωκοπήσει...Κατέστησε σαφές, παρόλαυτα, ότι το μακρόβιο σύστημα παροχών της χώρας θα μείνει λίγο-πολύ ως έχει.

Το 'κοινωνικό εργαστήριο της αμερικανικής ηπείρου', η Ουρουγουάη έχει ξεκινήσει ένα νομοθετικό πρόγραμμα που φτάνει πολύ πιο κοντά στο πλήρες κοινωνικό κράτος από οποιοδήποτε παρόμοιό του πρόγραμμα στο δυτικό ημισφαίριο...Το κράτος παρέχει άδειες στην οικογένεια ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών, οι εργοδότες δεν μπορούν να απολύσουν κανέναν χωρίς πλήρη ενοχοποιητικά στοιχεία και καθιερώνεται το δικαίωμα ψήφου για άνδρες και γυναίκες στα 18...

Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κρατικής ασφάλισης ξεκίνησε από το 1919. Χρηματοδοτούμενο από κρατήσεις στους μισθούς, της τάξεως του 14 με 17 %, το οποίο θα έπρεπε να συμπληρωθεί από τους εργοδότες, η σύνταξη είναι διαθέσιμη σε κάθε Ουρουγουανό στην ηλικία των 55 αν έχει συμπληρώσει 30 χρόνια εργασίας ή στα 60, μετά από 10 χρόνια εργασίας. Στην σύνταξη, ο εργαζόμενος παίρνει τον υψηλότερό του μισθό, συν ό,τι του είχε κρατηθεί για την σύνταξη...Οι εργαζόμενοι έχουν δωρεάν ιατρική περίθαλψη και δικαιούνται ετησίως 20 ημέρες διακοπών με τα έξοδα πληρωμένα. Το κράτος επίσης λαμβάνει πρόνοια για τις εγκύους και τις θηλάζουσες μητέρες.

Τα τεράστια έξοδα ενός τέτοιου τεράστιου κοινωνικού κράτους (όπου περίπου ένας στους πέντε εξαρτάται από μισθό Δημοσίου) και το αβέβαιο εισόδημα από μια κυρίως γεωργοκτηνοτροφική οικονομία έχουν αφήσει το στίγμα τους. Σήμερα η Ουρουγουάη βρίσκεται σε τεράστια οικονομική και δημοσιονομική κρίση...

Ο πληθωρισμός καλπάζει...Η εγχώρια παραγωγή έχει μειωθεί κατακόρυφα. Η ανεργία ανέβηκε. Συνεχώς γίνονται απεργίες. Τα έσοδα από τον τουρισμό έχουν επίσης μειωθεί σημαντικά.

Μέχρι τώρα η Ουρουγουάη έχει δοκιμάσει το κάθετι: ελέγχους εκροής συναλλάγματος, περιορισμούς εισαγωγών, δασμούς...

Σε μια προσπάθεια να αποτρέψει ένα ακόμα κύμα κατανάλωσης το 1963, η νέα Κυβέρνηση διέταξε απαγόρευση 90 ημερών σε ένα μεγάλο φάσμα προιόντων, θεωρούμενων ως μη βασικών...Η απαγόρευση, κατ'ουσίαν συμπερίελαβε το 1/3 όλων των εισαγωγών της χώρας...Το λαθρεμπόριο, κυρίως από Αργεντινή και Βραζιλία, έγινε πονοκέφαλος για τους εγκεφάλους του Μοντεβιδέο...

Η φυγή κεφαλαίων κατά το έτος 1963 εκτιμάται ανάμεσα στα 40 με 50 εκατομμύρια δολλάρια...

Το έλλειμμα του προυπολογισμού κατά το το 1961 διπλασιάστηκε στα 210 εκατομμύρια πέσος. Η κατάσταση έγινε χειρότερη το 1962 όταν το υπουργείο Οικονομικών κατέγραψε το μεγαλύτερο έλλειμμα σε 30 χρόνια...Δημοσιεύματα μιλούν για ποσό της τάξεως των 807 εκατομμυρίων πέσος. Το υπουργείο Οικονομικών χρωστάει κοντά στα 700 εκατομμύρια στα ασφαλιστικά ταμεία και ένα δισ. στην Κεντρική Τράπεζα. Οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων έχουν να πληρωθούν τουλάχιστον έναν μήνα...

Το κόστος εργασίας στην Ουρουγουάη, το πιο προχωρημένο κοινωνικό κράτος του δυτικού ημισφαιρίου είναι εξαιρετικά υψηλό. Οι διάφορες εισφορές προς τα κοινωνικά επιδόματα
-σύνταξη,επίδομα μετακόμισης, ασθενείας, μητρότητας, ατυχήματος και ανεργίας- ποικίλλουν ανά τομέα, αλλά ο μέσος όρος είναι τουλάχιστον στο 50% του μισθολογικού κόστους. Σε κάποιους μάλιστα τομείς είναι υψηλότερο το ποσοστό...

Η κοινωνική αναταραχή γίνεται πιο έντονη...Ευρείας κλίμακος και δαπανηρές απεργίες είναι στην ημερησία διάταξη. Κατά κανόνα τα αιτήματα είναι για αυξήσεις μισθών, κάποιες φορές ακόμα και 50%!




3ο στιγμιότυπο Sterling G.Slappey Nation's Business, Απρίλιος 1967

Μοντεβιδέο: 200 λεωφορεία εισαγωγής σαπίζουν σε μια ανοιχτή αποβάθρα ενώ οι γραφειοκράτες της ουρουγουανής κυβέρνησης διαπληκτίζονται μεταξύ τους για το ποιος πρέπει να πληρώσει την χρέωση στο λιμάνι. Τα λεωφορεία παραμένουν ακινητοποιημένα εδώ και 4 χρόνια.

Πλειάδα ανδρών καταγεγραμμένων με ψεύτικα γυναικεία ονόματα λαμβάνουν ανά τακτή βάση κρατικά επιδόματα μέσω των κρατικών νοσοκομείων. Είναι καταγεγραμμένοι ως τροφοί (ότι δηλαδή θηλάζουν παιδιά!).

Σε πολλές δημόσιες υπηρεσίες υπάρχουν διπλάσιοι υπάλληλοι από ότι υπάρχουν γραφεία και καρέκλες. Το κόλπο είναι να έρθεις στη δουλειά το πρωί ώστε να μη χρειάζεται να μείνεις ολόκληρο το 4ωρο ή 6ωρο που είναι το ωράριο των δημοσίων υπαλλήλων στην Ουρουγουάη.

Το πιο συνηθισμένο για έναν δημόσιο υπάλληλο είναι να συνταξιοδοτηθεί (πλήρης σύνταξη) στα 45.
Επίσης κοινό είναι να παίρνει σύνταξη ενώ κάνει άλλη δουλειά ή να έχει δουλειά και να παίρνει επίδομα ανεργίας.

Μεταξύ 40 με 45 % του πληθυσμού των 2,6 εκατομμυρίων σε αυτήν την κάποτε ευημερούσα χώρα εξαρτώνται πλέον από το Δημόσιο για το σύνολο του εισοδήματός τους. Αυτό το ποσοστό περιλαμβάνει αρκετούς νεαρούς 'συνταξιούχους' που δεν τους πειράζει ιδιαίτερα να απολυθούν ή να κριθούν ως ανάπηροι, αποκτώντας έτσι δικαίωμα για μεγάλα συνταξιοδοτικά προνόμια...

Άνα πάσα στιγμή σε εξέλιξη είναι 8 με 10 διαφορετικές απεργίες, σε ένα έθνος που μέχρι το 1950 περίπου αποκαλείτο η Ελβετία της Λατινικής Αμερικής, λόγω του τόσο ενεργητικού, πολυάσχολου και ανεπτυγμένου βιομηχανικά λαού της.Το Μοντεβιδέο πλέον είναι μία από τις πιο βρώμικες πόλεις του κόσμου. Οι άνθρωποι πλέον αφήνουν τα σκουπίδια τους χύμα στον δρόμο.

Εκτός από τον έλεγχο στην παραγωγή κρέατος και μαλλιού και στην προσφορά κρέατος στο Μοντεβιδέο, το κράτος έχει ακόμα υπό τον έλεγχο του τα εξής:

Αλιεία,αλκοολούχα ποτά,ασφάλειες ζωής και ατυχημάτων,ταχυδρομεία,τηλεπικοινωνίες,διύλιση και διάθεση καυσίμων.αερογραμμές,σιδηροδρόμους,ρυμουλκά πλοία,καζίνο,λαχεία,θέατρα,τα περισσότερα νοσοκομεία,τηλεόραση,ραδιόφωνο,3 κρατικές τράπεζες και την μεγαλύτερη εταιρεία μεταφορών...

Το 1950 το πέσο,το πιο σταθερό τότε νόμισμα της Νοτίου Αμερικής,άξιζε μισό δολλάριο.Μέσα σε 6 μόλις ημέρες τον Φεβρουάριο του 1967 η αξία του πέσο έπεσε από τα 72 λεπτά το δολλάριο στα 77 λεπτά.

Το κόστος ζωής ανέβηκε μόνο το 1965 κατά 88%.Κατά την διάρκεια του 1966 η αύξηση ανήλθε σε ένα επιπλέον 40-50%.

Για να ακολουθήσει τους ρυθμούς, η κυβέρνηση αύξησε τις δημόσιες δαπάνες, διέθεσε στην κυκλοφορία επιπλέον χρήμα και προέβη σε τεράστιες αυξήσεις στους μισθούς -περίπου 60% ετησίως.

Οικονομικός αναλυτής περιέγραψε την κατάσταση της Ουρουγουάης ως η 'αγγλική ασθένεια', το οποίο όπως εξηγεί σημαίνει να προσπαθείς να πάρεις όσο το δυνατόν περισσότερα από την κοινότητα την ίδια ώρα που προσπαθείς να συνεισφέρεις στην κοινότητα όσο λιγότερο γίνεται.

Μέχρι την ανάληψη της εξουσίας από τον Πρόεδρο Γκεστίδο, η Ουρουγουάη κυβερνήθηκε επί 15 χρόνια από ένα 9μελές συμβούλιο σε μία συλλογική μορφή διακυβέρνησης. Αυτό το μοντέλο ήταν εξαρχής πολύ ιδεαλιστικό, μη βιώσιμο και μάλλον ανόητο από την αρχή του. Γρήγορα διασπάστηκε σε κομμάτια, κάνοντας την κυβέρνηση μία συμμαχία επτά διαφορετικών (πολιτικών και επαγγελματικών) ομάδων. Κάθε χρόνο ένα διαφορετικό μέλος του συμβουλίου είχε την Προεδρία.

Το συλλογικό αυτό σύστημα ήταν μια ομάδα πατρωνείας στην πραγματικότητα. Αντί το κάθε μέρος να προσπαθεί να ελέγχει τα αντίπαλα, όλοι προσπαθούσαν να μεριμνήσουν για τα συμφέροντα των δικών τους και να βάλουν σε διευθυντικές θέσεις τους συγγενείς τους.

Ο δυτικός κόσμος πολύ σπάνια έχει δει σε τόσο μεγάλη έκταση την ευνοιοκρατία, την οικογενειοκρατία και το πελατειακό σύστημα.



H επιστροφή σε προεδρικό σύστημα έφερε μαζί της ελπίδες ότι κάτι θα αλλάξει.
Εδώ όμως έρχεται το 4ο στιγμιότυπό μας C.L.Sulzberger Τhe New York Times, 11 Οκτωβρίου 1967

Μοντεβιδέο-- Η σύγχρονη Αγγλία ή Σκανδιναυία καλό θα ήταν να πάει ένα ταξιδάκι νοτιοδυτικά ώστε να δει τι γίνεται. Καθώς η Ουρουγουάη είναι το κοινωνικό κράτος που ξέφυγε από τον έλεγχο και αυτό το γεγονός έφερε την χώρα στην σημερινή πολιτική κρίση και κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.

Είναι η μόνη χώρα του Δυτικού Ημισφαιρίου όπου το είδος αυτό του δημοκρατικού σοσιαλισμού που εφαρμόστηκε στην Νορβηγία, την Βρετανία των Εργατικών ή την Νέα Ζηλανδία προσπάθησε να εφαρμοστεί. Εκτός αυτού, εξαιτίας των σοσιαλιστικών ιδεοληψιών και της αυστηρής τήρησής τους, στην πραγματικότητα ολόκληρη η δομή της κοινωνίας και της οικονομίας έχει αποδιαρθρωθεί. Εδώ η φιλανθρωπία ξεκινάει από το σπίτι. Ένας στους τρεις ενήλικες λαμβάνει κάποιας μορφής κρατικό επίδομα ή σύνταξη. Το 40% του εργατικού δυναμικού της χώρας απασχολούνται από το Δημόσιο. Τα πολιτικά κόμματα συναγωνίζονται μεταξύ τους για να επεκτείνουν μια σε γελοίο βαθμό τεράστια γραφειοκρατία,η οποία εργάζεται μόλις 33 ώρες την εβδομάδα (το 1967!)...

Το κόστος ζωής πολλαπλασιάστηκε 32 φορές στην περασμένη δεκαετία. Το ακαθάριστο εθνικό προιόν έχει πέσει στο ίδιο διάστημα κατά 9% και αυτήν την χρόνια αναμένεται ακόμα μεγαλύτερη πτώση.

Αντί για έναν Πρόεδρο, εκλέγουν μια επιτροπή, όπως οι Ελβετοί,μη όντες όμως Ελβετοί είδαν ότι με αυτό το σύστημα δεν μπορεί να κυβερνηθεί η χώρα. Το αποτέλεσμα ήταν μία κατάσταση κρατικής ημι-παράλυσης.

Ο καθένας μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με πλήρεις απολαβές μετά από 30 έτη δουλειάς, αλλά με την πλήρη σύνταξη να έχει μόλις την αξία του 1/32ου από ότι πριν 10 χρόνια,δεν είναι και πολύ βοηθητική. Συντελώντας στην ανώμαλη κατάσταση, τα συνδικάτα έχουν ως συνήθεια τις πολύ συχνές απεργίες. Την προκειμένη στιγμή μάλιστα οι τραπεζουπάλληλοι αρνούνται την απόδοση των κρατικών επιταγών, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να πληρωθούν ούτε οι μισθωτοί ούτε οι συνταξιούχοι.

Όλο αυτό αποτελεί μια τραγωδία,η οποία όμως θα μπορούσε κάλλιστα να είχε αποφευχθεί.
Η Ουρουγουάη έχει ποσοστό γιατρών και μορφωμένων ανθρώπων μεγαλύτερο από ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες. Έχει λίγους κατοίκους και μια μεγάλη μεσαία τάξη...

Η Ουρουγουάη κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για άλλα παρόμοια κρατιστικά πειράματα.



5ο στιγμιότυπο S.J.Rundt & Associates, 6 Αυγούστου 1968

Το χάος συνεχίζεται...και φαίνεται να αυτοαναπαράγεται...Η κυβέρνηση γίνεται όλο και πιο σκληρή και η κατάσταση όλο και πιο ανεξέλεγκτη. Το πανίσχυρο ακροαριστερό συνδικάτο CNT (Εθνική Συνέλευση των Εργατών) που έχει 400.000 μέλη και ελέγχεται από τους κομμουνιστές κάνει μέρα παρά μέρα απεργίες ενάντια στην λιτότητα που έχει αναγγελθεί από τις 28 Ιουνίου...Η παρούσα σοβαρή 6μηνη ξηρασία έχει φέρει περιοδικά black-outs, μετά από την μείωση κατά 50% της χρήσης ηλεκτρικού ρεύματος που αποφασίστηκε από την κυβέρνηση...Το ημίφως βοηθάει στο  περιοδικό ξέσπασμα βίαιων αντικυβερνητικών επεισοδίων και ακόμα και τρομοκρατικών ενεργειών. Ο κύριος ραδιοφωνικός αναμεταδότης που ήταν υπέρ της κυβέρνησης καταστράφηκε από βόμβες...Τα σιδηροδρομικά δρομολόγια έχουν περιοριστεί σημαντικά και κατά καιρούς δεν εκδίδονται ούτε οι εφημερίδες...Την προηγούμενη χρονιά σημειώθηκαν 500 απεργίες! Το αρνητικό αυτό ρεκόρ προφανώς θα σπάσει το 1968...

Από έναν πληθυσμό 2.6 εκατομμυρίων ανθρώπων,ο αριθμός των οικονομικά ενεργών πολιτών δεν ξεπερνά τις 900.000. Οι συνταξιούχοι είναι πάνω από 300.000. Εδώ και μήνες οι άνεργοι ανέρχονται στους 250.000 ή στο 28% του συνολικού εργατικού δυναμικού, και ο αριθμός αυτός συνεχώς αυξάνει...

Η κυβέρνηση έκλεισε τουλάχιστον τρία σούπερ-μάρκετ και καταστήματα με την κατηγορία της αισχροκέρδειας, καθώς επίσης και ιδρύματα, όπως ιδιωτικές κλινικές οι οποίες παρεβίασαν τον νόμο για το πάγωμα των μισθών. Αλλά παρ'όλη την αυστηρή λογοκρισία του τύπου και τους δρακόντειους νόμους κατά των διαδηλώσεων και την απαγόρευση των απεργιών, που απειλούν με ποινές από στρατοδικεία, η ηρεμία δεν επανέρχεται στην χώρα.


Το 6o και τελευταίο στιγμιότυπο από απόκομμα των New York Times, 21 Ιανουαρίου 1969

Χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι διαδήλωσαν σήμερα στους δρόμους του Μοντεβιδέο, σπάζοντας παράθυρα, στήνοντας φλεγόμενα οδοφράγματα και κάνοντας τους τουρίστες να φεύγουν πανικόβλητοι. Σύμφωνα με την αστυνομία ένα άτομο σκοτώθηκε και 32 τραυματίστηκαν.

Οι διαδηλωτές δρούσαν σε ομάδες 30-50 ατόμων, τρέχοντας σε μια περιοχή 30 τετραγώνων, διακόπτοντας την κυκλοφορία στήνοντας οδοφράγματα και επιτιθέμενοι σε λεωφορεία και αυτοκίνητα. Η αστυνομία απάντησε με ρίψη χημικών,αντλίες νερού και χρήση γκλομπ.

Οι απεργοί δημόσιοι υπάλληλοι ζητούσαν να πληρωθούν το μηνιαίο επίδομα των 24$ που λαμβάνουν και το οποίο έχουν να λάβουν εδώ και δύο μήνες.


Όλα αυτά τα 6 στιγμιότυπα παρμένα σε διαφορετικά διαστήματα μέσα σε μια περίοδο 12 ετών,εμπεριέχουν αξιοσημείωτες επαναλήψεις. Οι επαναλήψεις αυτές όμως μας λένε πολλά. Οι μεταρρυθμίσεις που χρειάζονταν δεν έγιναν ποτέ.

Μερικά ενδεικτικά στατιστικά στοιχεία που δείχνουν τι συνέβαινε στα διαστήματα ανάμεσα στα 6 αυτά στιγμιότυπα:

Το 1965 οι τιμές των καταναλωτικών αγαθών αυξήθηκαν κατά 88% από την προηγούμενη χρονιά.Το 1966 αυξήθηκαν κατά 49% σε σχέση με το 1965. Και το 1967 παρουσίασαν αύξηση 136% (!) σε σχέση με το 1966. Τον Αύγουστο του 1968 οι τιμές είναι ήδη αυξημένες κατά 61% από το 1967.

Το μέσο ετήσιο εμπορικό επιτόκιο ήταν το 1965 στο 36%. Το 1966,1967 και μέχρι τον Αύγουστο του 1968 κυμαινόταν ανάμεσα στο 32 και το 50%!

Η ποσότητα διαθέσιμου χρήματος ανέβηκε από 2.924.000.000 πέσος σε 10.509.000.000 το 1965,13.458.000.000 το 1966 και 27.490.000.000 πέσος το 1967. Σχεδόν δεκαπλασιάστηκε σε μόλις έξι χρόνια (1961-1967).

Το 1961 ένα δολλάριο Αμερικής έκανε 11 πέσος. Το 1965 60 πέσος, το 1966 70 και στις αρχές του 1967 86. Στο τέλος του 1967 ένα δολλάριο αλλαζόταν με 200 πέσος, και μετά τον Απρίλιο του 1968 με 250 πέσος.

Το μήνυμα που μας στέλνει η Ουρουγουάη είναι ότι ο κρατισμός και το 'κοινωνικό κράτος' (welfare state) με τις όλο και αυξανόμενες στρατιές συνταξιούχων και πάσης φύσεως προνομιούχων και επιδοματούχων, είναι πολύ εύκολο να καθιερωθεί αρχικά και μοιραία εύκολο να επεκταθεί, αλλά ουσιαστικά αδύνατο να σταματηθεί--και πολιτικά αδύνατο να αναστραφεί η πορεία του,όσο ξεκάθαρα και να φαίνονται οι καταστροφικές συνέπειές του. Εκεί που οδηγεί είναι στον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό,την κρατική χρεωκοπία, την πολιτική ανωμαλία και αποσάθρωση του κοινωνικού ιστού και εντέλει σε καταπιεστικές δικτατορίες. Παρ'όλ'αυτά δυστυχώς καμμία χώρα δεν φαίνεται να έχει πάρει το μάθημά της από τα παθήματα άλλης...



(ελεύθερη μετάφραση από Henry Hazlitt:Welfare State Gone Wild (Man vs The Welfare State), 1969















2 Αυγούστου 2012

Το πρόβλημα εικόνας του σημερινού Καπιταλισμού

Η θητεία του Μιτ Ρόμνευ στην Bain Capital θα έπρεπε να είναι το δυνατό χαρτί της προεκλογικής του εκστρατείας. Είναι ένας επιτυχημένος καπιταλιστής, και ο καπιταλισμός είναι ό,τι καλύτερο συνέβη ποτέ,όσον αφορά στην ,υλική, κατάσταση της ανθρωπότητας. Από την αρχή της Ιστορίας μέχρι και τον 18ο αι., όλες οι κοινωνίες παγκοσμίως ζούσαν στην φτώχεια, με μία πολύ μικρή εξαίρεση 'πλούτου' στα υψηλά τους στρώματα. Τότε ήρθε ο Καπιταλισμός και η Βιομηχανική Επανάσταση. Όπου, εν συνεχεία,επεκράτησε ο καπιταλισμός, ο εθνικός πλούτος άρχισε να αυξάνει και η φτώχεια να περιορίζεται, όπoυ αντιθέτως ο καπιταλισμός δεν επεκράτησε ως σύστημα κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης οι άνθρωποι παρέμειναν φτωχοί. Από τότε σε όποιο μέρος της Γης ο καπιταλισμός απορρίφθηκε, η φτώχεια έχει αυξηθεί.

Ο Καπιταλισμός έβγαλε τον άνθρωπο από την φτώχεια καθώς του έδωσε την δυνατότητα να δημιουργήσει 'αξία' και να δρέψει ο ίδιος τα κέρδη αυτής της αξίας. Ποιος θα ήταν λοιπόν ιδανικότερος για να γίνει πρόεδρος του σπουδαιότερου από τα καπιταλιστικά έθνη από έναν άνθρωπο που έγινε πλούσιος όντας ένας θαυμάσιος καπιταλιστής;


Παρ'όλ'αυτά δεν έχει λειτουργήσει μέχρι τώρα έτσι για τον κ. Ρόμνευ. Το 'καπιταλιστής' αντίθετα έχει γίνει κατηγορία που εκτοξεύεται εναντίον του. Η 'δημιουργική καταστροφή' που βρίσκεται στον πυρήνα μιας οικονομίας που αναπτύσσεται, θεωρείται ως κάτι κακό. Οι Αμερικανοί φαίνεται να υιοθετούν πλέον όλο και περισσότερο την φιλοσοφία που κράτησε για χιλιετίες τον πλανήτη μας στην φτώχεια. Εάν είσαι πλούσιος είναι επειδή έκανες κάποιον άλλον φτωχότερο.

Τί συνέβη και άλλαξε η διάθεση μιας χώρας τόσο πολύ από τo παραδοσιακό γι'αυτήν αγκάλιασμα της οικονομικής επιτυχίας;

Δύο σημαντικές αλλαγές στις οικονομικές συνθήκες συνέβαλαν σε αυτήν την αλλαγή διάθεσης. Η μία είναι η άνοδος του κλεπτοκρατικού καπιταλισμού. Μέρος του φαινομένου αυτού αποτελεί ο λεγόμενος 'παρεοκρατικός' καπιταλισμός, όπου οι άνθρωποι που βρίσκονται στην κορυφή του συστήματος βοηθούν ο ένας τον άλλον εις βάρος όλων των άλλων μετόχων.

Αλλά παρ'όλ'αυτά το πρόβλημα του παρεοκρατικού καπιταλισμού (crony capitalism) είναι ασήμαντο συγκρινόμενο με την  διαφθορά που παράγεται από το Κράτος. Στον σημερινό κόσμο οι εργασίες και η ίδια η δομή μιας επιχείρησης καθορίζονται από κανονισμούς, οι οποίοι αποφασίζονται από πολιτικούς (εκλεγμένους) και γραφειοκράτες (μη εκλεγμένους). Ως αποτέλεσμα έχουμε την διαφθορά σε τεράστια κλίμακα. Κάποιες φορές αυτή η διαφθορά είναι σε επίπεδο 'λιανικής',όπου,επί παραδείγματι,μια εταιρεία δημιουργεί συγκριτικό πλεονέκτημα μέσω της συνεργασίας με γραφειοκράτες ή πολιτικούς (βλέπε 'earmarks'). Σε άλλες -πάλι περιπτώσεις η διαφθορά βρίσκεται σε επίπεδο 'χονδρικής' (είναι μαζική,καθώς δημιουργεί μία βιομηχανικής κλίμακος δυνατότητα για κέρδος,η οποία δεν θα υπήρχε  στην περίπτωση που δεν υφίσταντο οι κρατικές επιδοτήσεις και απαγορεύσεις (όπως έγινε για παράδειγμα με την χρήση της αιθανόλης ως καυσίμου κίνησης ή με τα χαμηλά ενυπόθηκα δάνεια για ανθρώπους που ήταν σχεδόν απίθανο να τα ξεπληρώσουν).
Ο διεφθαρμένος καπιταλισμός έχει γίνει ορατός πλέον στο ευρύ κοινό και σε όλο και μεγαλύτερη κλίμακα ορίζει την έννοια του καπιταλισμού στον νου του μέσου ανθρώπου.

Μία άλλη,σημαντική αλλαγή,στις αντικειμενικές συνθήκες είναι η δυνατότητα δημιουργίας,πλέον,ολόκληρων περιουσιών μέσω των χρηματοοικονομικών αγορών (χρηματιστήριο,διάφορα επενδυτικά προιόντα κλπ).Ήταν πάντα εύκολο για τους Αμερικανούς να συγχαίρουν τους ανθρώπους που έγιναν πλούσιοι δημιουργώντας προιόντα και υπηρεσίες τα οποία ο κόσμος ήθελα να αγοράσει.Γι'αυτόν τον λόγο ο Τhomas Εdison και ο Henry Ford υπήρξαν ήρωες του έθνους,έναν αιώνα πριν,και για τον ίδιο λόγο ως τέτοιος αναγνωρίστηκε και ο Steve Jobs,ο οποίος πέθανε τον προηγούμενο χρόνο.

Όταν ο μεγάλος πλούτος όμως αντί για αυτόν τον τρόπο,δημιουργείται απλά κάνοντας σωστές (έξυπνες) επιλογές αγοράς και πώλησης στα ταμπλώ των δεικτών,'μυρίζει' εσωτερική πληροφόρηση και εξεζητημένα χρηματοοικονομικά εργαλεία,δυνατότητες δηλαδή που δεν είναι εύκολα προσβάσιμες στους περισσότερους ανθρώπους, και διάφορα μαγικά τρυκ,τότε το καλό που αυτοί οι άνθρωποι έχουν κάνει στην διαδικασία για να γίνουν πλούσιοι είναι αμφισβητήσιμο.Φυσικά,τα πιθανά οφέλη,μιας ορθολογικότερης κατανομής των κεφαλαίων (σε παγκόσμια προφανώς κλίμακα) μπορεί να είναι τεράστια στην σύγχρονη σύνθετη οικονομική πραγματικότητα,είναι όμως αρκετά δύσκολο να εξηγηθούν με τρόπο απλό και πειστικό σε κάποιον που δεν έχει εμβαθύνει σε αυτά τα θέματα.Φαίνεται έτσι,στο μεγαλύτερο κομμάτι της κοινής γνώμης ωσάν να έχουμε κάποιους υπερβολικά πλούσιους ανθρώπους που δεν έχουν κάνει ουσιαστικά τίποτα που να δικαιολογεί τον πλούτο τους.

Οι αντικειμενικές αλλαγές στον καπιταλισμό,όπως εφαρμόζεται στις μέρες μας,σίγουρα έχουν συντελέσει τα μάλα ως προς την εχθρική διάθεση εναντίον του καπιταλισμού.Δεν μπορούν όμως,πάλι,να δικαιολογούν την απροθυμία και αυτών ακόμη των καπιταλιστών που απέκτησαν τον πλούτο τους ακολουθώντας τον παλιό τρόπο -κερδίζοντάς τον- στο να υπερασπισθούν εαυτούς.

Αυτή η διστακτικότητα οφείλεται και σε δύο άλλες αιτίες:πρώτον πολλοί εκ των σημερινών επιτυχημένων επιχειρηματιών είναι άνθρωποι με αριστερές πολιτικές πεποιθήσεις,οι οποίοι μπορεί να νοιώθουν ότι το έργο τους είναι δικαιολογημένο,δεν νοιώθουν όμως καθόλου συνδεδεμένοι με τον καπιταλισμό ως σύστημα και θεωρία ούτε καμμία ιδεολογική συγγένεια και σχέση με τους επιχειρηματίες που βρίσκονται στην άλλη άκρη του πολιτικού φάσματος.Επιπλέον,αυτοί οι 'καπιταλιστές της αριστεράς' είναι συγκεντρωμένοι στους τομείς που μετράνε περισσότερο.Οι περισσότερο προβεβλημένοι επιχειρηματίες του τομέα της υψηλής τεχνολογίας είναι κυρίως 'προοδευτικοί'.Το ίδιο ισχύει και για τους ανθρώπους που βρίσκονται στην βιομηχανία του θεάματος ή της ενημέρωσης.Ακόμα και ηγέτες του χρηματοοικονομικού τομέα ασπάζονται όλο και περισσότερο τις πολιτικές απόψεις του George Soros (κύριος χρηματοδότης του Ομπάμα και των 'προοδευτικών' [liberals] γενικώς).Είτε μετρηθεί με στοιχεία χρηματοδότησης είτε μετρήσουμε το πόσα μέλη του Κογκρέσσου προέρχονται από τις περιοχές όπου αυτοί ζουν,η ελίτ εστιάζει με την μεγαλύτερη ένταση στον πολιτισμό,είναι γεμάτη από ανθρώπους που ντρέπονται να χαρακτηρίσουν εαυτούς ως καπιταλιστές,και αυτό φαίνεται από τον πολιτιστικό αντίκτυπο που έχει αυτό στις δουλειές τους.

Ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγων είναι ο διχασμός που έχει υποστεί στις ημέρες μας ο Καπιταλισμός από την αρετή.Ιστορικά,τα οφέλη και οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την επαγγελματική επιτυχία ήταν πάντοτε άρρηκτα συνδεδεμένα.Βλέπουμε για παράδειγμα στα McGuffrie Readings,βιβλία με τα οποία μεγάλωσαν γενιές και γενιές παιδιών στην Αμερική να έχουν ένα πλήθος ιστοριών που πραγματεύονται την καινοτομία,τον επαγγελματικό κίνδυνο,την σκληρή δουλειά και την επιχειρηματικότητα ως αρετές ,αλλά άλλες τόσες είναι και οι ιστορίες που εξυψώνουν τις αρετές της αυτο-πειθαρχίας,της προσωπικής ακεραιότητος και της ευθύνης που (οφείλει να) έχει κάποιος προς όσους εξαρτώνται από αυτόν οικογενειακά ή επαγγελματικά.Η ελευθερία του να πράττεις και η σαφής ηθική υποχρέωση να δρας με συγκεκριμένους (ηθικά αποδεκτούς) τρόπους,θεωρούνταν ως οι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος.Πλέον σε ένα ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αυτή η θεώρηση έχει χαθεί.

Για να δεχθείς την έννοια της αρετής προυποτίθεται πως πιστεύεις ότι κάποιοι τρόποι συμπεριφοράς είναι σωστοί και κάποιοι άλλοι λανθασμένοι,πάντα και σε κάθε περίσταση.Αυτή η ξεκάθαρα κριτική θέση δεν είναι πλέον αποδεκτή στα αμερικανικά σχολεία,ούτε καν σε πολλά αμερικανικά σπίτια.Κατ'αντιστοιχίαν έχουμε δει την απαξίωση της έννοιας της ευθύνης (της αίσθησης ότι είσαι διαχειριστής-'οικονόμος' του πλούτου),η οποία ήταν κάποτε τόσο διαδεδομένη ανάμεσα στα πιο επιτυχημένα στοιχεία της κοινωνίας και η σχεδόν εξαφάνιση της αίσθησης αυτού του συνδυασμού,η οποία οδήγησε επιτυχημένους καπιταλιστές στο να υπακούουν σε ηθικούς (και όχι μόνο σε νομικούς) κανόνες δικαίου και συμπεριφοράς.Αρκετές σημαντικές παλαιότερες μορφές του χρηματοοικονομικού τομέα εμφανίστηκαν ενοχλημένες από το τι γινόταν στον συγκεκριμένο τομέα στο διάστημα που μας έφερε έως την κατάρρευση του 2008.Γιατί όμως οι ίδιοι ήταν τόσο σιωπηλοί τόσο πριν όσο και μετά την καταστροφή;Οι καπιταλιστές,οι οποίοι συμπεριφέρονταν με τιμιότητα και αυτοπεριορισμό δεν είχαν πλέον ούτε τα εργαλεία ούτε το λεξιλόγιο,ώστε να κηρύξουν τα δικά τους standards και να καταδικάσουν τους ανεύθυνους και μη τίμιους σημερινούς καπιταλιστές.

Έτσι λοιπόν φθάσαμε σε ένα σημείο όπου η αξιοπιστία του καπιταλισμού έχει τρωθεί αρκετά και χρειάζεται πλέον μία εξαρχής προσπάθεια ανάδειξης της εικόνας του,με επιχειρήματα.Αυτή η προσπάθεια έχει γίνει με έξοχα αποτελέσματα και κατά το παρελθόν,με το 'Capitalism and Freedom' του M.Friedman να είναι ίσως η πιο πετυχημένη και αγαπητή.Για να επιτύχει όμως μια τέτοια προσπάθεια στην σημερινή πολιτική κατάσταση χρειάζεται μία εκ του μηδενός επαναδιαπραγμάτευση των αρχών του καπιταλισμού με έναν τρόπο που οι Αμερικανοί όλων των ιδεολογικών αποχρώσεων θα μπορούν να αποδεχθούν.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες δημιουργήθηκαν ώστε να είναι ένα εύφορο έδαφος για την ευημερία του ανθρώπου.Τα μέσα προς επίτευξη αυτού του σκοπού ήταν η άσκηση της ελευθερίας και η επιδίωξη της ευτυχίας (pursuit of happiness).Ο καπιταλισμός είναι η οικονομική ελέυθερία.Η επιδίωξη της ευτυχίας (όπου ευτυχία ας νοήσουμε την κλασική έννοια της γενικής ικανοποίησης από την ζωή,η οποία διαρκεί και είναι ηθικά νομιμοποιημένη) ,εξαρτάται από την οικονομική ελευθερία κατά τον ίδιο ακριβώς βαθμό όσο εξαρτάται από την οποιαδήποτε άλλη μορφή ελευθερίας.

"Γενική ικανοποίηση από την ζωή,που διαρκεί και είναι ηθικά νομιμοποιημένη" μπορεί να προέλθει από ένα σχετικά μικρό πλαίσιο επιτευγμάτων,τα οποία μπορούμε να αποδώσουμε στις δικές μας πράξεις.Ο Arthur Brooks,συνάδελφος στο Ιντιτούτο American Enterprise,έχει χαρακτηρίσει τέτοιου είδους επιτεύγματα ως η 'επιτυχία που έχεις κατακτήσει' (earned success).

Η 'κατακτημένη επιτυχία' μπορεί να προέλθει από πράγματα όπως έναν επιτυχημένο γάμο,την σωστή ανατροφή των παιδιών,την καταξίωση στο πλαίσιο της κοινότητος ή την αφοσίωση στην (θρησκευτική) πίστη.Η κατακτημένη επιτυχία προκύπτει επίσης από επιτεύγματα στον οικονομικό τομέα,όπου ερχόμαστε και στο θέμα του καπιταλισμού.Το να βγάζεις τα προς το ζην για σένα και για την οικογένειά σου με τις δικές σου προσπάθειες είναι η πιο ουσιώδης πραγμάτωση της κατακτημένης επιτυχίας.Το να ξεκινάς επιτυχημένα μια επιχείρηση,δεν έχει σημασία ποσο μικρή,είναι μια πράξη που δημιουργεί κάτι εκ του μηδενός και η οποία φέρνει μια ικανοποίηση που πηγαίνει πολύ πιο πέρα από τα χρήματα τα οποία μπορεί να σου αποδίδει.Το να βρεις δουλειά που δεν θα σου πληρώνει μόνο τους λογαριασμούς,αλλά θα απολαμβάνεις κιόλας,είναι μία κρίσιμα σημαντική πηγή για την κατακτημένη επιτυχία.

Το να μπορείς να βγάζεις τα προς το ζην,το να ξεκινήσεις μια επιχείρηση και να βρεις μια δουλειά που απολαμβάνεις,όλα αυτά εξαρτώνται από την ελευθερία σου να δρας στον οικονομικό τομέα.Αυτό που είναι δουλειά του κράτους και της κυβέρνησης να κάνει είναι να βοηθήσει ώστε να είναι εδραιωμένο το κράτος δικαίου,ούτως ώστε να μπορούν οι ελεύθερες και εθελοντικές συναλλαγές μεταξύ των ανθρώπων ως οικονομικών υποκειμένων να λαμβάνουν χώρα.Λίγο πιο επίσημα,το κράτος μπορεί να επιβάλει τους νόμους ενάντια στην χρήση της βίας,την εξαπάτηση και τις εγκληματικές συναλλαγές και να χρησιμοποιήσει το αστικό δίκαιο,ώστε να θέσει ποινές σε κάθε άτομο που με τις πράξεις του προκάλεσε ζημία σε άλλους.

Ο,τιδήποτε άλλο εκτός από αυτά,κάνει ένα κράτος εκ των πραγμάτων να περιορίζει την οικονομική ελευθερία του να δρας προς επιδίωξη της προσωπικής σου ευτυχίας.Προσωπικά,είμαι φιλελεύθερος (libertarian) και θα μπορούσα να πω ότι σχεδόν κανένας από αυτούς τους περιορισμούς δεν είναι νομιμοποιημένος.Απλά δες την αλήθεια:κάθε επέμβαση που ορθώνει εμπόδια για να ξεκινήσεις μια δουλειά,που κάνει ακριβότερο το να προσλάβεις και να απολύσεις,που δημιουργεί 'κλειστά' επαγγέλματα,που περιγράφει με εξαντλητικές λεπτομέρειες τις συνθήκες και τους χώρους εργασίας ή κατάσχει τα κέρδη (φορολόγηση),περιορίζει την ελευθερία και συνήθως κάνει πιο δύσκολο τόσο για εργοδότες όσο και για εργαζομένους το να κερδίσουν.Ίσως δεν χρειάζεται καν να είσαι libertarian για να δεις ότι κάθε νέα παρέμβαση πληροί αυτό το τεκμήριο:προσπαθεί να πετύχει κάτι,το οποίο το αστικό δίκαιο και οι μηχανισμοί επιβολής του νόμου απέναντι στην βία και την απάτη,δεν μπόρεσαν να επιτύχουν.

Επίσης,άνθρωποι από ένα ευρύ φάσμα πολιτικών πεποιθήσεων μπορούν να αναγνωρίσουν ότι αυτές οι παρεμβάσεις κάνουν το μεγαλύτερο κακό κυρίως στα άτομα και τις μικρές επιχειρήσεις.Οι μεγάλες τράπεζες μπορούν,έστω και με μεγάλο κόστος,να αντεπεξέλθουν στα περίεργα γραφειοκρατικά εμπόδια του νόμου Dodd-Frank,πολλές μικρές τράπεζες αντιθέτως αδυνατούν.Οι μεγάλες πολυεθνικές μπορούν να κάνουν το ίδιο με τις χιλιάδες των κανονισμών που εκδίδονται κάθε χρόνο από τους ομοσπονδιακούς οργανισμούς,όπως την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA) ή την Διεύθυνση Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας (OSHA) και τις αντίστοιχές τους σε πολιτειακό επίπεδο.Αυτοί οι ίδιοι κανόνες είναι που μπορούν να διαλύσουν κυριολεκτικά τις μικρές επιχειρήσεις και τα άτομα που προσπαθούν να ξεκινήσουν μικρές επιχειρήσεις.

Εντέλει,άνθρωποι διαφορετικών πολιτικών αποχρώσεων,μπορούν να συμφωνήσουν ότι αυτό που συνέβη με έναν διαρκώς αυξανόμενο ρυθμό τα τελευταία 50 χρόνια έχει οδηγήσει σε ένα λαβυρινθώδες σύστημα κανονισμών,ένα παράλογο πτωχευτικό δίκαιο και ένα διεφθαρμένο φορολογικό σύστημα.Δραστική απλοποίηση και εκλογίκευση των συγκεκριμένων συστημάτων είναι δυνατή,με τρόπους μάλιστα,που ακόμα και οι μετριοπαθείς Δημοκρατικοί θα μπορούσαν να αποδεχθούν σε ένα λιγότερο πολωμένο πολιτικό περιβάλλον.

Για να ειπωθεί αλλιώς,θα πρέπει να αναβιώσει μια εθνική συμφωνία (consensus) που θα επιβεβαιώνει ότι ο καπιταλισμός εμπεριέχει τα τα καλύτερα και ουσιωδέστερα χαρακτηριστικά του αμερικανικού τρόπου ζωής.Ότι το να ελευθερώσουμε τον καπιταλισμό στο να κάνει αυτό που ξέρει με τον καλύτερο τρόπο,όχι μόνο θα δημιουργήσουμε εθνικό πλούτο και θα μειώσουμε την φτώχεια,αλλά θα επεκτείνουμε (ίσως και το πιο σημαντικό) την δυνατότητα των Αμερικανών να επιτύχουν την κατακτημένη επιτυχία,να κυνηγήσουν τα όνειρά τους,την ευτυχία.

Για να αναβιώσει,φυσικά,αυτή η εθνική συμφωνία, χρειάζεται να επιστρέψουμε στο λεξιλόγιο της αρετής όταν μιλάμε για τον καπιταλισμό.Ηθική ακεραιότητα,μια αίσθηση καταλληλότητας και ανησυχίας για όσους 'εξαρτώνται' από εμάς δεν είναι αξίες,που δεν είναι καλύτερες ή είναι χειρότερες από άλλες αξίες.Ιστορικά είναι βαθειά ριζωμένες στον αμερικάνικο καπιταλισμό.Εάν είναι απαραίτητο να υπενθυμίσουμε στην μεσαία και την εργατική τάξη ότι οι 'πλούσιοι' δεν είναι εχθροί τους,άλλο τόσο απαραίτητο είναι να υπενθυμίσουμε στους πιο επιτυχημένους ανάμεσά μας ότι έχουν υποχρεώσεις που δεν εξαντλούνται στο μέγεθος των φόρων που δίνουν.Η διαχείριση του πλούτου με αρχές μπορεί να αποκαταστήσει την κληρονομιά της ελευθερίας.Ενώ αντίθετα,η αδιαφορία τους προς αυτήν την κληρονομιά μπορεί να την καταστρέψει.


(ελεύθερη μετάφραση από το άρθρο του Charles Murray:Why Capitalism Has an Image Problem,
WSJ July 30,2012)