Πώς έγινε η χωρίστρα της γυναίκας

Κάποτε γεννήθηκε ένα παιδί, και στις τρεις μέρες πήγαν οι Μοίρες να το μοιράνουν.
-Όταν θα μεγαλώσει και θα 'ρθει η μέρα να γίνει ο γάμος του, θα περάσει ένα ποτάμι κι εκεί μέσα θα πέσει και θα πνιγεί. Έτσι έγραψαν οι Μοίρες.

Αλλά ο Αι- Γιώργης και ο Αι- Δημήτρης, που παράστεκαν το παιδί, άκουσαν το ριζικό του και δεν το δέχτηκαν.
-Αυτό είναι άδικο είπαν.

-Έτσι είναι γραμμένο, αποκρίθηκαν οι Μοίρες.
-Αν όμως θελήσει να του χαρίσει κάποιος λίγα χρόνια από τα δικά του, θα τ' αφήσετε το παιδί να ζήσει;
-Άμα βρεθεί τέτοιος άνθρωπος, θα ζήσει, είπαν οι Μοίρες.
Πέρασαν τα χρόνια κι ήρθε η ώρα του παιδιού να παντρευτεί.

Ο γάμος του έγινε σε άλλο χωριό, και στο γυρισμό για το σπίτι, το παλικάρι, η γυναίκα του και τα γονικά του βρέθηκαν μπροστά σε ένα ποτάμι. Τότε, ο Αι-Γιώργης και ο Αι-Δημήτρης, που τους συντρόφευαν καβάλα στ' άλογά τους, γιατί ήξεραν τι κακό ήταν γραμμένο του παιδιού, ξεπέζεψαν κι είπαν του πατέρα:
-Η τύχη του παιδιού σου είναι, τώρα που θα περάσει το ποτάμι να πνιγεί. Θα γλυτώσει μόνο αν βρεθεί ένας άνθρωπος να του δώσει λίγα από τα χρόνια του. Δίνεις εσύ, που είσαι ο πατέρας του, λίγα από τα δικά σου χρόνια;
-Δεν μπορώ γιατί έχω κι άλλα παιδιά να νοιαστώ και βιος πολύ να κουμαντάρω. Δε δίνω.

Οι άγιοι ρώτησαν τότε τη μάνα.
-Δεν μπορώ, γιατί έχω να φτιάξω προικιά για τις θυγατέρες μου και να τους παρασταθώ στο γάμο τους, να τις συμβουλέψω. Δε δίνω.

Γυρνούν οι άγιοι στη γυναίκα του και τη ρωτούν.
-Δίνεις στον άντρα σου λίγα απ' τα δικά σου χρόνια;
Τότε εκείνη ξέπλεξε τα μαλλιά της, χούφτωσε τα μισά κι είπε:
-Τόσα του δίνω. Τα μισά μου χρόνια!
Θαύμασαν όλοι με την αγάπη της γυναίκας που νίκησε ακόμα και το γραφτό της Μοίρας, κι είχαν να το λένε...
Από τότε οι γυναίκες έχουν μια χωρίστρα στη μέση στο κεφάλι...



(νεοελληνικός μύθος από βιβλίο της Ζωής Βαλάση)

Το βιβλίο της Εσθήρ

Γραμμένο κατά τον 4ο αι πΧ το Βιβλίο της Εσθήρ μάς παρουσιάζει την ιστορία μιας Εβραιοπούλας που κατάφερε να γίνει βασίλισσα των Περσών και η οποία χάρις στο θάρρος και την πίστη της στον αληθινό Θεό μπόρεσε να αποτρέψει την καταστροφή του λαού της. Κατά τους χρόνους του γνωστού και από την ιστορία μας βασιλέως Ξέρξη ο ανώτερος αξιωματούχος του περσικού κράτους Αμάν θέλησε να εξολοθρεύσει το ιουδαικό έθνος για να εκδικηθεί τον Ιουδαίο Μαρδοχαίο ο οποίος δεν τον προσεκύνησε (δεν τον αναγνώρισε ως ανώτερο κατ' αυτόν) καθώς η ιουδαική θρησκεία απαγόρευε την προσκύνηση ανθρώπων (βλ. και Τρεις Παίδες και Δανιήλ).

Η βασίλισσα Εσθήρ κατόρθωσε τελικά να αποκαλύψει στον βασιλιά την συνωμοσία και την μη πιστότητα του Αμάν και να αποτρέψει την σφαγή των συμπατριωτών της. Το βιβλίο έχει σαφώς ιστορική βάση, παρά κάποιες διαμφισβητούμενες ανακρίβειες και τον λογοτεχνικό του χαρακτήρα. Παρότι είναι ένα από τα δύο βιβλία της Π. Διαθήκης που δεν αναφέρει το όνομα του Θεού εμφανώς, σε όλη του την υπόθεση διατρέχεται από την πεποίθηση ότι ο Θεός είναι ο κύριος της Ιστορίας και δεν θα αφήσει κανένα κακό να γίνει στον λαό του, όσο και αν το θέλουν οι εχθροί του, με την μόνη προυπόθεση φυσικά της πίστεως σε Αυτόν (όροι της Διαθήκης). Ανήκει στα τρία από τα βιβλία της Π.Διαθήκης που παίρνουν το όνομά τους από γυναικείο όνομα (Ρουθ, Ιουδίθ τα άλλα δύο) και δείχνει την δύναμη που μπορεί να έχει μία γυναίκα όταν πιστεύει στον Θεό και αναλαμβάνει δυναμικά και η ίδια πρωτοβουλίες και δεν περιορίζεται σε μία παθητικότητα.

Είναι ιδιαίτερα αγαπητό ανάγνωσμα για την Συναγωγή καθώς διαβάζεται κατά την εορτή των Πουρίμ (εορτή των Κλήρων) και υπενθυμίζει τους διαχρονικούς διωγμούς του λαού του Θεού και την παρέμβαση του Θεού για την σωτηρία του. Το 1952 ο Στάλιν σχεδίαζε τον διωγμό και την εξολόθρευση πλειάδας γιατρών (oι περισσότεροι Εβραίοι) τους οποίους κατηγόρησε ότι συνωμότησαν να δολοφονήσουν ηγέτες του Κόμματος. Κατά την ημέρα του Πουρίμ του 1953 ξαφνικά παρέλυσε και τέσσερεις ημέρες αργότερα πέθανε. Τα σχέδια των διωγμών ματαιώθηκαν. Κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας μας η Εσθήρ αποτελεί μία προτύπωση της Θεοτόκου, καθώς μεσολαβεί (μεσιτεύει) υπέρ της σωτηρίας του λαού της στον Βασιλέα (Υιό της).

Οι ομιλίες στο βιβλίο Εσθήρ από τον μακαριστό Αρχιμ. Αθανάσιο Μυτιληναίο εδώ: http://www.arnion.gr/hxolhcies/p_auanasioy_mytilhnaioy/omilies_9.html

Κράτος ή Αγορά;

Φιλελευθερισμός η "Φιλελευθερισμός" ;

Στο "Μέλλον του Φιλελευθερισμού" (The Future of Liberalism, 2009) ο Alan Wolfe γράφει πως οι πραγματικοί κληρονόμοι του φιλελευθερισμού του John Locke, του Adam Smith και του Thomas Jefferson δεν είναι οι σημερινοί κλασικοί φιλελεύθεροι (οι libertarians), αλλά μάλλον το άλλο είδος των φιλελεύθερων, αυτοί που θα χρησιμοποιούσαν την κρατική εξουσία ώστε να διασφαλίσουν την ανεξαρτησία και την ισότητα για όλους. Ένας τέτοιος "μοντέρνος φιλελευθερισμός" είναι για τον Wolfe μία επικαιροποίηση του γνήσιου φιλελευθερισμού: Κατά τον 18ο αι. η πολιτική εξουσία καταπίεζε την ανεξαρτησία και την ισότητα, κάνοντας έτσι αναγκαία την λειτουργία της ελεύθερης αγοράς ως αντίδοτο σε αυτήν την καταπίεση, ενώ τώρα είναι η δύναμη των ιδιωτικών εταιρειών που κάνει το ίδιο, και ως εκ τούτου τώρα το φάρμακο είναι ένα πιο δραστικό και με περισσότερες εξουσίες κράτος.

Γράφει στις πρώτες σελίδες του βιβλίου του ο Wolfe:
Ο ουσιαστικός πυρήνας του φιλελευθερισμού είναι ο εξής: Να έχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι όσο γίνεται περισσότερο την δυνατότητα να ελέγχουν τις ζωές τους κατά την βούλησή τους. Εκφρασμένος με αυτήν την μορφή, ο φιλελευθερισμός, είναι όπως στην εποχή του Locke, αφοσιωμένος τόσο στην ελευθερία όσο και στην ισότητα...

Κατ' αντιστοιχία προς την ελευθερία, οι φιλελεύθεροι επιθυμούν για το άτομο αυτό που ο Thomas Jefferson επιθυμούσε για την χώρα: ανεξαρτησία. Η εξάρτηση για τους φιλελεύθερους ατροφεί το άτομο. Όταν δεν έχουμε άλλη επιλογή παρά να δεχτούμε την εξουσία κάποιου άλλου επάνω σε μάς, δεν μπορούμε να σκεφτούμε για τον εαυτό μας, είμαστε περιορισμένοι σε συνθήκες υπάρξεως που μοιάζουν με έναν ατέρμονα αδιέξοδο αγώνα επιβίωσης, είμαστε ανίκανοι να σχεδιάσουμε το μέλλον, και να μπορούμε να κατέχουμε την στοιχειώδη ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Αυτή η αυτόνομη (ανεξάρτητη) ζωή είναι ως εκ τούτου η καλύτερη δυνατή μορφή ζωής. Έχουμε τις δυνατότητες και είμαστε υπεύθυνοι για να το συνειδητοποιήσουμε, το να είμαστε κύριοι του πεπρωμένου μας.

Ακούγεται αρκετά καλό,έτσι; Το να υπόκεισαι στιην αυθαίρετη βούληση και στις ορέξεις κάποιου άλλου συγκρούεται με το φιλελεύθερο ιδεώδες, το οποίο προβάλλει το ιδανικό της κυριότητος επί του πεπρωμένου σου ακόμα και όταν κάποιος συνεργάζεται με άλλους για αμοιβαίο όφελος.


Η Ισότητα ως Βασική Αξία

Θα συμφωνούσα επίσης με τον Wolfe ότι η ισότητα είναι βασική αξία του κλασικού φιλελευθερισμού, αλλά όχι όχι όμως έτσι όπως την εννοεί. Η αληθινή φιλελεύθερη ισότητα δεν είναι η ισότητα εισοδήματος, ούτε είναι απλώς η ισότητα της ελευθερίας ή η ισότητα έναντι του νόμου. Η πρώτη θα απαιτούσε διαρκή βίαια κρατική παρέμβαση στην εθελοντική συναλλαγή της ελεύθερης αγοράς, ενώ οι άλλες δύο θα ήταν ανεπαρκείς από μόνες τους. Με τον όρο ισότητα, θα εννοούσα αυτό που ο Roderick Long ονομάζει, κατά Locke, ισότητα της εξουσίας (της αυθεντίας). Για τον Locke κατάσταση ελευθερίας υφίσταται όταν είναι αυτή στην οποίαν: όλη η εξουσία και δικαιοδοσία είναι αμοιβαία (αμφίδρομη), και κανείς δεν την έχει σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ότι ο άλλος, καθώς δεν υπάρχει τίποτα πιο φανερό από τα δημιουργήματα του ιδίου είδους και τάξεως... θα πρέπει να είναι επίσης ίσα το ένα με το άλλο, χωρίς υποταγή και υποτέλεια για κανένα...


Κάπου εδώ όμως θα έπρεπε να χωρίσουν οι δρόμοι μας με τον Wolfe καθώς περιέχει μία ηττοπαθή ιδέα τού πώς να διασφαλιστεί η κυριότητα του καθενός επί του μέλλοντός του/της: το "κοινωνικό κράτος". Κρίνοντας από την ιστορία και από την ίδια την φύση του κράτους, μπορούμε να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα πως το πρόγραμμα του Wolfe όχι μόνον δεν θα οδηγήσει στην απελευθέρωση αλλά θα οδηγήσει και στην υποδούλωση του ατόμου. O Wolfe έχει μάλλον μπερδέψει τα πράγματα.

Γράφει: Υποστηρίζοντας σήμερα αυτό που διεκήρυττε ο Adam Smith χθες --μια ελεύθερη αγορά αρρύθμιστη από το κράτος-- είναι σαν να ευνοούμε μια μεγαλύτερη, παρά την λιγότερη, εξάρτηση, και λιγότερη, όχι περισσότερη, ισότητα... Στις "εξαιρετικά οργανωμένες και συγκεντρωτικές μορφές που λαμβάνει ο καπιταλισμός στον σύγχρονο κόσμο", το να απομακρύνουμε το κράτος από την αγορά δεν θα επέτρεπε για έναν μεγάλο αριθμό ατόμων το να γίνουν επιχειρηματίες με τρόπους που θα τους καθιστούσαν ικανούς να θέτουν αυτοί τις προυποθέσεις με τις οποίες επιθυμούν να ζήσουν την ζωή τους. Τουναντίον επιτρέπει στις μεγάλες εταιρείες να μειώνουν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στους υπαλλήλους τους και έτσι αυτοί να εξαρτώνται περισσότερο από τα εκάστοτε 'καπρίτσια' της αγοράς.


Απρόσωπες Δυνάμεις της Αγοράς

Το τελευταίο κομμάτι του παραπάνω αποσπάσματος έχει πάντως κάποια εγκυρότητα, αλλά προτού έλθουμε σε αυτό, ας δούμε λίγο το γενικό θέμα. Φαίνεται ο Wolfe να λέει ότι --και αυτό το επαναλαμβάνει σε αυτήν την συζήτηση με τον Russ Roberts (http://www.econtalk.org/archives/2009/05/wolfe_on_libera.html)πως κάποιος είναι λιγότερο ανεξάρτητος όταν υπόκειται στις απρόσωπες δυνάμεις της αγοράς παρά όταν υπόκειται στις δυνάμεις της πολιτικής, οι οποίες έχουν ως σκοπό αυτήν ακριβώς την διασφάλιση της ανεξαρτησίας και της ισότητας των ανθρώπων. Αυτό προσωπικά μου φαίνεται εντελώς λανθασμένο.

Ομολογουμένως, σε μία απελευθερωμένη αγορά κανένα άτομο ή ομάδα δεν θα μπορούσε να ελέγξει τις δυνάμεις της αγοράς (τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης κοκ.) στις οποίες θα έπρεπε όλοι να προσαρμοστούμε καθώς θα προσπαθούσαμε να φέρουμε εις πέρας τα σχέδιά μας. Αυτό βεβαίως εκ πρώτης όψεως θα έμοιαζε με παραβίαση της ανεξαρτησίας μας. Αλλά αυτές οι δυνάμεις καλούνται 'απρόσωπες' ακριβώς επειδή δεν είναι το αποτέλεσμα της βούλησης κανενός συγκεκριμένου ατόμου και δεν κατευθύνονται ούτε μπορούν να κατευθυνθούν προς κάποιον συγκεκριμένο προεπιλεγμένο στόχο. Ακριβώς αυτός ο όρος οι δυνάμεις της αγοράς αναφέρεται στην αυθόρμητη, κανονική και ουσιώδη για την αγορά διαδικασία (το σύστημα τιμών) που δημιουργείται από την ελευθερία άλλων ανθρώπων να επιλέξουν τι να αγοράσουν και να πουλήσουν. Με άλλα λόγια, η ανεξαρτησία του καθενός ατόμου οριοθετείται από την ανεξαρτησία του οποιουδήποτε άλλου. Ενώ όλοι θα πρέπει να λαμβάνουμε υπ' όψιν τις τιμές και τις επιλογές των άλλων καθώς καταστρώνουμε τα σχέδιά μας, έχουμε ο καθένας μεγάλη ευχέρεια μέσα στο περιβάλλον της αγοράς μέσω της οποίας μπορούμε να ελαχιστοποιήσουμε την τρωτότητά μας στην αυθαίρετη βούληση των άλλων. Εάν κάποιο άτομο δεν θέλει να συναλλαγεί μαζί σου, το πιο πιθανό είναι ότι αυτό θα το κάνει κάποιο άλλο άτομο, ως εκ τούτου η πιθανότητα τού να πέσεις θύμα ούτως ειπείν διακρίσεων μέσω ομαδοποίησης (invidious discrimination) πέφτει στο ελάχιστο. ("Μιλάει το χρήμα"). Ως εκ τούτου ο μέγιστος βαθμός ατομικής αυτονομίας είναι πλήρως συμβατός με την ζωή μέσα στο περιβάλλον της αγοράς, ειδικά καθώς ο χώρος της αγοράς επεκτείνεται. (Φυσικά με αυτό δεν υπονοείται πως ολόκληρη η ζωή λαμβάνει χώρα μέσα στο πλαίσιο της αγοράς).

Η αγορά είναι όχι μόνον συμβατή με την αυτονομία, είναι επίσης απαραίτητη και ουσιώδης για αυτήν. Εν αντιθέσει με την αγορά, η εναλλακτική λύση που προτείνει ο Wolfe, το κράτος, χρησιμοποιεί βία (ή την απειλή αυτής) για να επιβάλλει την θέλησή του. Εάν δεν σου αρέσει κάποιο από τα σύνολα των αποφάσεων των πολιτικών, δεν μπορείς έτσι απλά να διαλέξεις κάποιο άλλο. Και δεν υπάρχει καμμία δυνατότητα να τα περιφρονήσεις/απορρίψεις (opting-out). Υπάρχει ανισότητα της εξουσίας.

O Wolfe εμφανίζεται εξαιρετικά αφελής ως προς το δημοκρατικό λεγόμενο κράτος. Καθώς ελλείπονται τόσο από την απαραίτητη γνώση όσο και από τα απαραίτητα κίνητρα, οι αξιωματούχοι του κράτους δεν μπορούν να ανταποκριθούν στον μέσο άνθρωπο πέρα από τις επιδεικτικές χειρονομίες που κάνουν οι πολιτικοί ώστε να κατακτήσουν και να διατηρήσουν την εξουσία. Καμμία ατομική ψήφος ουσιαστικά δεν μετράει, και ο κρατικός μηχανισμός είναι αναπόφευκτο να πέφτει στα χέρια άριστα οργανωμένων ομάδων (συντεχνιών, lobbies) κυρίως σχετικών με μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα (ΣτΜ: ή συνδικαλιστικών --κάτι ανάλογο-- στην περίπτωση της χώρας μας) που διαθέτουν τον χρόνο, τους πόρους και το κίνητρο ώστε να διατηρούν το σύστημα στρεβλό προς όφελός τους μέσω εκμεταλλευτικών, αντι-ανταγωνιστικών παρεμβάσεων. (Μια κυριαρχία της πλειοψηφίας δεν θα ήταν πολύ καλύτερη λύση επίσης). Οποιαδήποτε "πρόνοια" για τους ανθρώπους χαμηλού εισοδήματος εντάσσεται πιο πολύ στην προσπάθεια να προληφθεί η κοινωνική αναταραχή. Η πεποίθηση του Wolfe ότι το Κράτος μπορεί να είναι ο υπερασπιστής της αυτονομίας και της ισότητας των απλών ανθρώπων είναι προβληματική καθώς η δράση του κράτους  --που στηρίζεται στην επιβολή--  από την ίδια την φύση της υποσκάπτει την αυτονομία και καλλιεργεί την εξάρτηση.

Ο Wolfe έχει δίκαιο στην ανησυχία του για τις "εξαιρετικά οργανωμένες και συγκεντρωτικές μορφές που παίρνει ο καπιταλισμός στον σύγχρονο κόσμο". Αυτό το σύστημα όντως υποσκάπτει την ανεξαρτησία του ατόμου και την ισότητα. Εκεί που κάνει λάθος είναι στο ότι εξισώνει την "καπιταλιστική" οικονομία με την ελεύθερη αγορά. Δεικνύεται έτσι ένοχος αυτού που ο Kevin Carson ονομάζει "χυδαίο φιλελευθερισμό" (vulgar liberalism) και ο Roderick Long "left-conflationism": συσχετίζοντας τα κακά του κορπορατισμού με το ακριβώς αντίθετό του, την απελευθερωμένη αγορά. (αντανακλά ουσιαστικά την άποψη που υπερασπίζεται την επιχειρηματική συμπεριφορά στο κορπορατικό κράτος με το σκεπτικό ότι η ελεύθερη αγορά δεν θα επέτρεπε τέτοια συμπεριφορά εάν αυτή δεν εξυπηρετούσε τους καταναλωτές αποτελεσματικά).

Αντίθετα προς την άποψη του Wollfe, η πλήρης "απομάκρυνση του κράτους από την αγορά"-- η κατάργηση δηλαδή των προνομίων καθώς επίσης και των κανονιστικών ρυθμίσεων-- δεν θα αύξανε την εξάρτηση. Αλλά μάλλον, θα μπορούσε να εξαλείψει τις χιλιάδες εμποδίων --που συντηρούνται από το κράτος-- στον ανταγωνισμό, και τα οποία εμπόδια βαρύνουν τις διάφορες μικρές επιχειρήσεις, τους συνεταιρισμούς και την ατομική επιχείρηση. Αυτά τα εμπόδια αυξάνουν την εξάρτηση του κόσμου από την αυθαίρετη βούληση άλλων (ΣτΜ: συνήθως κρατικών αξιωματούχων και αυτό φαίνεται ανάγλυφα σε χώρες όπως η Ελλάδα). Η απελευθέρωση της αγοράς θα μπορούσε να τερματίσει τα νομισματικά παιχνίδια και την δυνατότητα για bail-outs η οποία ενθαρρύνει τις τράπεζες και άλλες εταιρείες να παίρνουν υπερβολικά ρίσκα που υποβάλλουν τους εργαζομένους στους οικονομικούς κύκλους (business cycles ανάπτυξη-ύφεση) και την παρατεταμένη ανεργία. Σε τελική ανάλυση μια απελευθερωμένη αγορά θα σήμαινε το τέλος όλων των προνομίων που δίδουν τα κακά τα οποία ο Wolfe ορθώς παρατηρεί αλλά λανθασμένα αποδίδει στις "δυνάμεις της αγοράς".

"Ο άνθρωπος σε κάθε πολύπλοκη κοινωνία" γράφει ο F. A. Hayek στο "Individualism: True and False" (Aτομικισμός: Λάθος και Σωστό), "δεν μπορεί να έχει παρά δύο επιλογές:
1. να προσαρμόσει τον εαυτό του με ό,τι στον ίδιον μπορεί να φαίνεται ως οι τυφλές δυνάμεις μιας κοινωνικής διεργασίας (process) και

2.να υπακούει στις διαταγές κάποιου άλλου, που θα είναι ανώτερος από αυτόν, ενός ανωτέρου του.
Για όσο γνωρίζει μόνον την σκληρή πειθαρχία της αγοράς, μπορεί να θεωρήσει την κατεύθυνση που θα δίνεται από κάποιον άλλον ευφυή ανθρώπινο εγκέφαλο ως προτιμώτερη, αλλά όταν την δοκιμάσει, σύντομα ανακαλύπτει πως η προηγούμενη επιλογή τού αφήνει έστω κάποια δυνατότητα επιλογής, ενώ η δεύτερη δεν του αφήνει καμμία, και πως είναι καλύτερα να έχεις να επιλέξεις ανάμεσα σε μη ευχάριστες εναλλακτικές λύσεις από το να είσαι υποχρεωμένος να δεχθείς μία".

Εάν η εναλλακτική λύση που έχουμε είναι ανάμεσα στο να χρησιμοποιήσουμε τις δυνάμεις της αγοράς ή στο να εμπιστευθούμε μιαν άρχουσα τάξη (ελίτ) που θα σχεδιάζει και θα εκτελεί τα επιθυμητά 'δίκαια' αποτελέσματα για την κοινωνία, ο οποιοσδήποτε που θα θεωρούσε σημαντικά την αυτονομία (ανεξαρτησία) και την ισότητα θα έπρεπε να διαλέξει την αγορά. Καλόβολο, ειρηνικό κράτος δεν υπάρχει.


(από το άρθρο του Sheldon Richman στο The Freeman: Market, State and Autonomy http://www.fee.org/the_freeman/detail/market-state-and-autonomy/#axzz2LRd4yzXF)

Είχον άπαντα κοινά: Η Θεολογία της Απελευθέρωσης

Εδημοσιεύθη το 1985 μία διακήρυξη ομάδος θεολόγων (Ελλήνων), που προσπαθούν να θεμελιώσουν μία θεολογία πολιτικο-κοινωνική. Καθώς έχονται οι ίδιοι υπό πολιτικο-κοινωνικών θέσεων θέλουν να εισαγάγουν σε αυτές τις θέσεις τους και το Ευαγγέλιο, την θεολογία:

"Η οραματιζομένη αυτή θεολογία δεν υποκρίνεται φαρισαικά και πονηρά την α-πολιτικότητα. Είναι αλληλέγγυα προς ό,τι έχει σχέση με την αξιοπρέπεια και τον σεβασμό του ανθρώπινου προσώπου, τη δημοκρατία, τους αγώνες για αγάπη και αδελφοσύνη, για κοινωνική δικαιοσύνη και ειρήνη και για τα προοδευτικά έργα του ανθρώπου".

Στις 20 Μαρτίου 1986 δημοσιεύεται το εξής άρθρο
Συγγραφέας: πρεσβύτερος Σ. Τίτλος του άρθρου: Δικαιώνεται η θεολογία της Απελευθέρωσης (αναφέρεται στην κατάσταση της Λατινικής Αμερικής και ιδιαίτερα στην Νικαράγουα)

"και όπου επεκράτησαν (όπως στη Νικαράγουα) τοποθετούν παπάδες υπουργούς, σαν τον π. Fernando Cardenal που έγινε υπουργός Παιδείας και τους άλλους κληρικούς, Miguel d' Escotto και Ernesto Cardenal".

Τί θα μπορούσαμε να πούμε για το φαινόμενο να φτάνουν εκκλησιαστικοί παράγοντες να γίνονται πολιτικά πρόσωπα; Να μπαίνει δηλαδή η θεολογία στην υπηρεσία 'τού να φάει ο κόσμος ψωμί' και να γίνεται η θεολογία πολιτική υπόθεση; Απερίφραστα, πρόκειται για μια εκκοσμίκευση χωρίς επιφυλάξεις. Ερμηνεύουν τον χριστιανισμό με ιουδαικά μεσσιανικά κριτήρια, σαν αλλαγή των εξωτερικών δομών της ζωής που πρόκειται να επιβληθεί με την πολιτική δραστηριοποίηση. Επιθυμούν την Βασιλεία του Θεού επί της γης με κοινωνικές διεκδικήσεις, για άμεση απόλαυση υλικών αγαθών. Έτσι απορρίπτουν, αρνούνται το σταυρικό ευαγγέλιο. Όπως γράφει ο Απ. Παύλος στην προς Φιλιππησίους 3,18 για τους εχθρούς του σταυρού του Χριστού: ων το τέλος απώλεια, ων ο θεός η κοιλία..οι τα επίγεια φρονούντες.. ημών γαρ το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει... Δεν περιμένουμε σωτήρες από τον κόσμο να μας δώσουν το ένα ή το άλλο, Σωτήρα περιμένουμε από τον Ουρανό, τον Κύριο μας Ιησού Χριστό, ο οποίος θα μετασχηματίσει το σώμα της ταπεινώσεως ημών εις το γενέσθαι αυτό σύμμορφον τω σώματι της δόξης Αυτού. . Ο Χριστιανισμός είναι μία οντολογική μεταμόρφωση. Θα αναστηθώ και θα αποκτήσω νέο σώμα, κατάλληλο για την Βασιλεία του Θεού. Αυτή η θέση 'επίγεια φρονούντες, ων ο θεός η κοιλία' (επίγεια, υλιστικά φρονήματα) τι άλλο σημαίνει παρά εκείνα τα οποία επιδιώκει η λεγόμενη πολιτική θεολογία;

Ακόμα, δεν αναφέρει πουθενά ο Απόστολος Παύλος ότι η σωτηρία είναι πολιτική ή κοινωνική απελευθέρωση αλλά είναι οντολογική. Είναι η σωτηρία του ανθρώπου, για να γίνει σύμμορφος της δόξης του σώματος του Χριστού. Και όσο και αν χαρακτηρίζουν οι άνθρωποι της πολιτικής θεολογίας ότι η θεολογία όπως τη ζούμε, αυτήν την θεολογία, την αγιογραφική και πατερική ως τελματώδη και με οσμή θανάτου (ακόμα και χουντική την χαρακτηρίζουν!), είναι όμως η θεολογία που σώζει.


Ομιλούν για ειρήνη,
ομιλούν για αγάπη,
ομιλούν για δικαιοσύνη
που θα επιβληθεί όμως με πολιτικούς μετασχηματισμούς, με πολιτικές αλλαγές όχι ως καρποί του Aγίου Πνεύματος που αποκτώνται με την πνευματική και μυστηριακή ζωή μέσα στην Εκκλησία.

(Σημείωση: στην βάση εμπνέονται από το μαρξιστικό σκεπτικό της κοινωνικής μηχανικής και δεν δίνουν αξία στην ατομική ευθύνη παραβλέποντας έτσι το αυτεξούσιο, την ελευθερία του ανθρώπου που την έχει δώσει ο Θεός και θεωρώντας όλα τα προβλήματα ως κατά βάσιν κοινωνικά, συστήματος, ομάδας, πάντα 'κάποιος άλλος φταίει', υποβιβάζοντας έτσι τον άνθρωπο συνειδητά ή ασυνείδητα στο επίπεδο του ζώου, του μη αυτοσκοπού, του μη ελευθέρου όχι εικόνα του Θεού, προσβάλλοντας έτσι το κατ' εικόνα. Είναι προφανές πως μια τέτοια θεολογία σφάλλεται και δεν έχει εκκλησιαστική ορθόδοξη και αγιογραφική τεκμηρίωση αλλά είναι ευθέως αντίθετη προς ότι η Αγία Γραφή μάς διδάσκει. Θυμίζει το ο όφις μου έδωσε κλπ.. Αλλά προφανώς και σ αυτό θα έχει την εξήγηση ότι είναι προβολή των τότε ισχυουσών κοινωνικοοικονομικών και πολιτικών σχέσεων και άρα αν 'αποδομήσουμε' το κείμενο της ΑΓ θα βρούμε την 'αλήθεια', όπως κάνουν.. Ας το κάνουν είναι ελεύθεροι ,αλλά δεν είναι χριστιανική θεολογία αυτό, είναι πολιτιστικός μαρξισμός!)


Έχω μπροστά μου ένα βιβλίο μεταφρασμένο στα ελληνικά:
"Το Ευαγγέλιο της Επανάστασης των Santinistas" (εκδ. Μαλλιάρη -πρόλογος Στέλιου Παπαθεμελή)

Γραμμένο από τον Ernesto Cardenal ιερέα και υπουργό Παιδείας στην Νικαράγουα.

Ο τρόπος που είναι γραμμένο το βιβλίο είναι η παρουσίαση όσων λέγονται σε έναν Κύκλο συμμελέτης Αγίας Γραφής. Την ερμηνεύουν φυσικά υπό το πρίσμα των κοινωνικών ανακατατάξεων (και των ιδεών τους προφανώς):


Σήμερα ένα κορίτσι διάβασε τον ύμνο της Μαρίας και οι γυναίκες άρχισαν να σχολιάζουν:

"γκρέμισε τους τυράννους από τους θρόνους τους
και ύψωσε τους ταπεινούς
γέμισε αγαθά τους πεινασμένους και τους πλουσίους τους άφησε χωρίς τίποτα.."
(Παντού κοιλιά δηλαδή, ων ο Θεός η κοιλία..)

-Κάποιος λέει: ισχυροί και πλούσιοι είναι το ίδιο πράγμα, οι ισχυροί είναι πλούσιοι και οι πλούσιοι είναι ισχυροί
-Άλλος: Είναι το ίδιο πράγμα με τους υπερήφανους, γιατί οι ισχυροί και οι πλούσιοι είναι υπερήφανοι
-Τερέζα: Ύψωσε τους ταπεινούς, αυτό ακριβώς έκανε και με τη Μαρία!
-Μαρία: Το ίδιο έκανε ο Θεός και με τον Ιησού και τη Μαρία και αυτούς που ακολούθησαν τον Ιησού που ήταν όλοι φτωχοί και τους δόξασε.
-Τί θα έλεγε ο Ηρώδης αν μάθαινε ότι μια γυναίκα του λαού είχε διακηρύξει ότι ο Θεός εκθρόνιζε τους ισχυρούς, ανύψωνε τους ταπεινούς, γέμιζε με αγαθά τους πεινασμένους και άφηνε τους πλουσίους με άδεια χέρια;


Ναταλία: ότι ήταν τρελλή
Ροζίτα: ότι ήταν κομμουνίστρια (η Παναγία)
Λαουρεάνο: όχι μόνο θα έλεγε ότι η Παρθένος ήταν κομμουνίστρια αλλά γεγονός είναι ότι αυτή ήταν κομμουνίστρια πραγματικά.

Ernesto Cardenal: Τί θα έλεγαν στη Νικαράγουα αν άκουγαν αυτά που λέγαμε εδώ στο Solentiname;

Πολλοί (από τον κύκλο): Ότι είμαστε κομμουνιστές!

Κάποιος ρωτά: Τί σημαίνει ότι γέμισε με αγαθά τους φτωχούς;
Απαντά ένας νέος: Ό,τι οι πεινασμένοι θα φάνε! (Φαί, φαι, φαι!)
Ένας άλλος: Την επανάσταση!
Λαουρεάνο: Αυτό είναι η επανάσταση: Πέφτει ο πλούσιος, ανυψώνεται ο φτωχός, αυτός που ήταν στο τελευταίο σκαλοπάτι.

Όσκαρ: Μπορούμε να χρησιμοποιούμε τη βία για να στερήσουμε τους πλούσιους από τα αγαθά τους;
(Ο Χριστός φυσικά πουθενά δεν εξανάγκασε τον πλούσιο νεανίσκο).

Ernesto Cardenal: Το σκέφτηκα, στο τέλος του απάντησα διστακτικά: Θα μπορούσαμε να επιτρέψουμε την αποχώρησή τους για μιαν άλλη χώρα (Σχόλιο: και αν γίνει και η άλλη χώρα σοσιαλιστική;)

Fernando Cardenal (Ιησουίτης ιερέας, αδερφός του συγγραφέα): Σκέφτομαι πως πολύ γρήγορα θα πρέπει να της έφυγε της Μαρίας η ιδέα του ισχυρού Μεσσία, κατάλαβε ότι το παιδί που θα γεννούσε θα ήταν επαναστάτης από τη γέννησή του . Σκέφτομαι ακόμα ότι για χρόνια διαβάζαμε το Ευαγγέλιο όχι σωστά. Το ερμηνεύαμε δίνοντάς του αποκλειστικά και μόνο πνευματικό περιεχόμενο, δεν βγάζαμε λέξη για την κοινωνικο-πολιτική κατάσταση. (Καταλάβατε τί γίνεται;) Πόσες φορές διάβασα ότι ο Ιωσήφ και η παρθένος κατέφυγαν στην Αίγυπτο κλπ...


(άλλο σημείο του βιβλίου):
Ο Χριστός δεν ηκολούθησε την οικογένεια και τον Ιωσήφ---

Μανουέλ: απειθάρχησε! Τους ξέφυγε! Ο νέος οφείλει να μην υπακούει στους γονείς του όταν τον θέλουν μόνο για αυτούς, Όταν θέλουν να τον κρατούν μακρυά από τα κοινά και δεν τον αφήνουν να συμμετέχει στους αγώνες.
Λαουρεάνο: Σαν τους αντάρτες που πάνε να πολεμήσουν χωρίς την άδεια των γονιών τους.

Γεροντότερος: Είναι σωστό ένα παιδί 12 χρονών να κάνει τέτοιο πράγμα; Δεν θα έπρεπε να ζητήσει άδεια; Πρέπει να σκεφτούμε και τον πόνο που ίσως προκάλεσε στους γονείς του.

-Άλλος νέος: Ίσως να μη του το επέτρεπαν, και αναγκάστηκε να ενεργήσει έτσι.
Ο Ιησούς μάς δίνει ένα παράδειγμα ανεξαρτησίας προς την οικογένεια.

Φελίπε: Το συμπέρασμα είναι λοιπόν πεντακάθαρο: Από τα μικρά του χρόνια ο Ιησούς ήταν επαναστάτης..


Τί είναι η αμαρτία, η αγάπη

Λαουρεάνο: Με άλλα λόγια μας λέει πως δεν υπάρχει Θεός. Γι' αυτό στον νεαρό πλούσιο που τον ρωτάει τι θα κάνει για να σωθεί λέει την εντολή της αγάπης προς τον πλησίον αλλά όχι στην αγάπη του Θεού . Με άλλα λόγια μας λέει ότι δεν υπάρχει Θεός, ότι Θεός είναι ο πλησίον.
Ernesto Cardenal: Μας λέει ότι ο Θεός είναι η αγάπη.
Λαουρεάνο: Μας λέει ότι η αγάπη των άλλων, αυτό είναι ο Θεός.
Μας λέει ότι βέβαια υπάρχει Θεός, Υπάρχει βέβαια Θεός, αλλά ο Θεός είναι αυτό.

Λαουρεάνο: άρα ο Θεός είναι όλοι εμείς (πανθεισμός!)
Ernesto Cardenal: η αγάπη, όλοι, αλλά ενωμένοι. Όχι όταν είμαστε χωρισμένοι από μίσος ή την εκμετάλλευση. Αμαρτία είναι όταν υπάρχει διαχωρισμός.

Λαουρεάνο:
Ο Θεός είμαστε όλοι εμείς, όταν αγαπιόμαστε.
Ο Διάβολος είναι αυτοί που κάνουν τον λαό να υποφέρει.
(Δεν υπάρχει διάβολος, διάβολος είναι αυτοί που κάνουν τον λαό να υποφέρει
Δεν υπάρχει Θεός, Θεός είναι όλοι εμείς που αγαπιόμαστε (οι ομοιδεάτες)).

Για την Βασιλεία του Θεού:

Δεν δεχόμαστε το ασυμβίβαστο μεταξύ Μαρξισμού και Χριστιανισμού
δεν δεχόμαστε τις παρεκκλίσεις που έγιναν στο όνομα του Μαρξισμού (σταλινισμός), παρόμοια δεν δεχόμαστε ούτε τις παρεκκλίσεις της Εκκλησίας (Ιερά Εξέταση).

Και ο Ουρανός; Η Βασιλεία του Ουρανού: Είμαστε ένας πλανήτης στον Ουρανό, είμαστε κι εμείς ένας πλανήτης ανάμεσα σε χιλιάδες πλανήτες που σίγουρα κατοικούνται και ο καθένας έχει την δική του εξέλιξη. Κι εμείς ανάμεσα σε αυτούς, ουρανός για τους άλλους, μια κοινωνία αγάπης θα είναι το συμπλήρωμα της Βασιλείας των Ουρανών στη Γη. Αυτό είναι ο Ουρανός και αυτή η Βασιλεία του Θεού. Δεν υπάρχει βασιλεία του Θεού στον ουρανό.



Παρεμβάλλεται ο εξής στίχος: και μεγάλη δυνάμει απέδιδον οι απόστολοι το μαρτύριον της αναστάσεως.. Οι θεολόγοι της πολιτικής θεολογίας παραμερίζουν ότι κεντρικό θέμα είναι ο Χριστός και η Ανάστασή του. Κεντρικό θέμα ο Χριστός και η Ανάστασή του (Σχόλιο: αυτά για τους πολιτικούς θεολόγους είναι ίσως ξεπερασμένα) και προσβλέπουν στο περιθώριο του κειμένου, που είναι ότι ανάμεσα στους χριστιανούς υπήρχαν φτωχοί και τους τάιζαν. (παράβαλε χορτασμό 5000).

Προτάσσουν τα περιφερειακά στοιχεία του Ευαγγελίου, τα δε ουράνια τα βάζουν στο περιθώριο. Πρόκειται περί μιας ολότελα αιρετικής θέσεως. Είναι μία εθελοθρησκεία (Κολ 2,23), μια θρησκεία κατά την θέληση εκείνων που την χαλκεύουν (και η θρησκεία δεν σώζει!) Όπως λέγει ο Θεοδώρητος "Σχήμα ουκ αλήθειαν περίκεινται ευσεβείας". Είναι μια θεολογία που ξεκινά από την εκκοσμίκευση και τελειώνει σε εκκοσμίκευση, δηλαδή σε έναν φαύλο κύκλο που δεν ελευθερώνει τον άνθρωπο ποτέ. Είναι μια θεολογία που καταντά σε κοινωνιολογία παρά στη Βασιλεία του Θεού. γι αυτό και δεν ελευθερώνει τον άνθρωπο. Γι αυτό και τα βιβλία Θρησκευτικών του σχολείου που γράφτηκαν με αυτό το πνεύμα μάλλον κοινωνιολογία πρέπει να ονομάζονται παρά θρησκευτικά. Είναι μία θεολογία αληθινό δαιμονικό κατασκεύασμα, που παραπλανά τους πιστούς και τους γυροφέρνει πάντοτε να έχουν στραμμένο το πρόσωπό τους εδώ στη γη. Είναι το πνεύμα του ψευδοπροφήτου, που στο τέλος θα στείλει τους χριστιανούς στην αγκαλιά του αντιχρίστου (ο οποίος 'θα φέρει κοινωνική δικαιοσύνη' κλπ).

Δεν μπορεί η θεολογία να υπηρετεί κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικούς σκοπούς και επιδιώξεις. Είναι πέρα και πάνω από όλα αυτά. Δεν μπορεί να πολιτικοποιηθεί η θεολογία. Σας ρώτησα ποτέ ποιας ιδοελογικής απόχρωσης είστε; Αν πολιτικοποιηθεί η θεολογία, θα πάρει ένα σχήμα. Και αν δεν συμφωνούν κάποιοι τί θα γίνει; Θα παύσουν να είναι χριστιανοί; Το βρίσκουμε σωστό αυτό;


Τί μένει λοιπόν; Άγρυπνη προσοχή. Κάθε παραχώρησή μας στο Ευαγγέλιο που το νοθεύει είναι και ένα βήμα μακρυά από την σωτηρία. Και Ευαγγέλιο που δεν σώζει (οντολογικά) είναι περιττό και να το ζούμε. Γιατί αυτά τα Ευαγγέλια ΔΕΝ σώζουν (με την κύρια σημασία της λέξεως). Οι καιροί είναι παραπλανητικοί, το πνεύμα του ψευδοπροφήτου πλανάται πάνω από τα κεφάλια μας και ζητεί να εξουδετερώσει κάθε αντίσταση. Μόνον όσοι έχουν ταπείνωση και άγρυπνη προσοχή αυτοί και μόνο θα σωθούν. Πρέπει να σωθούμε.



(π.Αθανασίου Μυτιληναίου, Πράξεις των Αποστόλων, 41η Ομιλία, Λάρισσα, 30/03/1986)

Δουλειές για θεολόγους

Αν και μόλις τελειώνουμε την πρώτη εξεταστική, δεν θα ήταν περιττό να δούμε λίγο και την επόμενη μέρα, καθώς το μέλλον ανήκει σε αυτούς που το προετοιμάζουν (εντάξει και με την βοήθεια του Θεού εννοείται, θεολόγοι είμαστε).
Πού μπορούμε να βρούμε δουλειά λοιπόν

Συγγραφείς Θρησκευτικών Βιβλίων

Μπορούμε να ασχοληθούμε με την συγγραφή θρησκευτικών βιβλίων, επιστημονικών ή εκλαικευμένων (να απευθύνονται στο ευρύ κοινό). Μπορεί ακόμα ένας θεολόγος να ασχοληθεί με την συγγραφή παιδικών παραμυθιών ή με την εικονογράφηση και απόδοση σε απλή γλώσσα για παιδιά ιστοριών από την Αγία Γραφή και τους αγίους. Ακόμα μπορεί να ασχοληθεί ως εκκλησιαστικός ή θρησκευτικός γενικότερα συντάκτης σε περιοδικά και πρακτορεία του χώρου (πχ romfaea.gr,amen.gr), αλλά και όλες σχεδόν οι μεγάλες εφημερίδες και κανάλια έχουν θέση εκκλησιαστικού ρεπορτάζ (ή και όχι μόνο).


Εκπαιδευτικοί

Μια δεύτερη γενική επιλογή είναι αυτή της εκπαίδευσης. Το πρόβλημα μ' αυτήν την επιλογή είναι γνωστό: ποιος θα πρωτοπάρει αυτές τις λίγες θέσεις που υπάρχουν για θεολόγους. Παρ' όλ' αυτά όποιος θέλει και το έχει μεράκι μπορεί να δοκιμάσει την τύχη  του είτε μέσω ΑΣΕΠ (αν και όταν γίνει) είτε σε κάποιο ιδιωτικό σχολείο. Αυτά για την Μέση Εκπαίδευση. Υπάρχει η πιθανότητα να προσληφθούν θεολόγοι και σε δημοτικά, αλλ' αυτό μάλλον έμεινε στη σκέψη, και από κει και πέρα η άλλη επιλογή για την εκπαίδευση είναι η επιδίωξη ακαδημαικής καριέρας. Με λίγη τύχη και πολλή προσπάθεια μπορεί γύρω στα 35 το νωρίτερο να έχεις γίνει καθηγητής (λέκτορας) στο Πανεπιστήμιο..


Κλήρος

Η τρίτη και πιο 'βαριά' επιλογή είναι αυτή του κληρικού. Μια θέση που κανονικά έχει τεράστια ευθύνη απέναντι Θεού και ανθρώπων και φυσικά δεν θα' πρεπε να θεωρείται έτσι εύκολη λύση, ούτε καταφύγιο όσων δεν μπόρεσαν να κάνουν κάτι άλλο (οι του βίου ναυαγοί του Υψίστου λειτουργοί). Όσοι λοιπόν θέλουν --μετά από βαθειά σκέψη και αίσθημα κλήσης από τον Θεό-- μπορούν να στελεχώσουν τον ιερό κλήρο της Εκκλησίας μας. Φυσικά εδώ υπάρχει ένα..μικρό πρόβλημα καθώς η επιλογή αυτή είναι δυνατή μόνο για άνδρες (για λόγους που υπερβαίνουν το παρόν άρθρο) στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ σε συγκεκριμένες προτεσταντικές εκκλησίες είναι δυνατή και η χειροτονία γυναικών. Ο κληρικός πέρα από τα βασικά του καθήκοντα της λειτουργίας και του κηρύγματος χρειάζεται συνήθως να είναι έτοιμος και για να περνάει ώρες με πιστούς που χρειάζονται πνευματική καθοδήγηση ή βοήθεια (υλική και πνευματική), όπως στην εξομολόγηση, την διοργάνωση ομιλιών και συσσιτίων.


Τέλος, η θεολογία μπορεί να μας βοηθήσει γενικώς ως ανθρωπιστική, 'φιλολογική' επιστήμη, προς μια ευρύτερη θεώρηση του κόσμου, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο προσωπικά όσο και επαγγελματικά ή ακαδημαικά (μεταπτυχιακό, συνέχιση σπουδών σε κάποιον άλλο παραπλήσιο κλάδο) αλλά ίσως και το σημαντικότερο: σε ό,τι και αν κάνουμε στην ζωή μας να είμαστε λίγο καλύτεροι και πιο συνειδητοί χριστιανοί απ' ότι ήμασταν πριν.
Amen.

ΥΓ: Και πάντα βέβαια υπάρχει η επιλογή του να ανοίξεις κάποια ταβέρνα ή ψητοπωλείο με νηστίσιμα και να κάνεις χρυσές δουλειές τη Σαρακοστή (εντάξει πλάκα κάνω αλλά ποτέ δεν ξέρεις! -σκέψου θετικά!)