Το άρθρο αυτό είναι απάντηση θείου προς ανηψιό λίγο μετά τις προεδρικές εκλογές του 1968.O θείος Bertel M.Sparks, κατάφερε να ξεφύγει από την φτώχεια στα Αππαλάχια Όρη μέσω της Νομικής Σχολής. Υπηρέτησε για 18 χρόνια στην Νομική του NYU και είναι τώρα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Duke.
Αγαπητέ Φίλιπ:
Απαντώντας στην ερώτησή σου σχετικά με το Κολλέγιο των Εκλεκτόρων, είμαι της άποψης ότι πρέπει να διατηρηθεί. Κατ' αρχάς προτού καταργήσουμε οποιονδήποτε θεσμό με κάποια ιστορία,
χρειάζεται να περιμένουμε λίγο και να σκεφτούμε γιατί δημιουργήθηκε, πώς λειτούργησε στο παρελθόν και ποια εναλλακτική έχουμε να προσφέρουμε. Κατά την γνώμη μου, μια προσεκτική εξέταση αυτών των ερωτημάτων θα μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι το Κολλέγιο δεν είναι και κάτι τόσο κακό σε τελική ανάλυση.
Όταν οι Ιδρυτές ανέλαβαν να συγγράψουν το Σύνταγμα είχαν σχεδόν πλήρη ομοφωνία σε δύο βασικές ιδέες: 1ον ήθελαν μία κυβέρνηση αρκετή ισχυρή ώστε να διατηρεί την κοινωνική ειρήνη και 2ον είχαν έναν φυσικό φόβο προς οποιανδήποτε κυβέρνηση θα ήταν τόσο ισχυρή. Είχαν άλλωστε μάθει εκ πείρας στην περίοδο του Βασιλέως Γεωργίου (του Γ'), ότι η απεριόριστη εξουσία στα ανθρώπινα χέρια ήταν κάτι εξαιρετικά επικίνδυνο. Καθώς κατείχαν υψηλή μόρφωση, η γνώση και κατανόησή τους για την ιστορία τούς έλεγε ότι η τυραννικότητα της εξουσίας δεν περιορίζεται μόνο σε μία συγκεκριμένη μορφή πολιτεύματος. Μπορεί να υφίσταται στην μοναρχία, την αριστοκρατία, την θεοκρατία ακόμα και στην δημοκρατία. Η εμπειρία τους ωστόσο από τα Άρθρα της Συνομοσπονδίας (Articles of Confederation) τους είχε δείξει ότι ένα κράτος χωρίς αρκετή εξουσία δεν θα μπορούσε να προστατεύσει τους πολίτες του στην άσκηση των εμπορικών και κοινωνικών σχέσεων μεταξύ τους. Η αναγνώριση αυτών των δύο διαφορετικών και τρόπον τινα αλληλοσυγκρουόμενων στρατηγικών στόχων ήταν που τους οδήγησε στην εγκαθίδρυση ενός τρόπου διακυβέρνησης που έκανε δυνατή την άσκηση της προσωπικής ελευθερίας στον μεγαλύτερο βαθμό και την ανάπτυξη της υλικής ευημερίας στο υψηλότερο επίπεδο σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη κοινωνία μέχρι τότε και μέχρι σήμερα. Πώς όμως το κατάφεραν αυτό;
Το σχέδιο που συμφωνήθηκε από αυτήν την σχετικά μικρή ομάδα ανθρώπων που συναντήθηκαν στην Φιλαδέλφεια το 1787 δεν ήταν μια 'δημοκρατία' (democracy),αλλά μία 'πολιτεία' (republic) χαρακτηριζόμενη από διάκριση και διαχωρισμό των εξουσιών. Για αυτούς αυτό σήμαινε πολύ περισσότερα από μια απλή διαίρεση του νομοθετικού, του εκτελεστικού και του δικαστικού τμήματος της Κυβέρνησης. Ασχέτως του όποιου βαθμού διάκρισης αυτών των τμημάτων θα μπορούσε να επιτευχθεί,οι άνδρες αυτοί που έβαζαν τα θεμέλια για την Ένωση, εφοβούντο τις συνέπειες της συγκέντρωσης και των τριών αυτών κλάδων σε μία κεντρική κυβέρνηση. Αυτό ακριβώς άλλωστε είχε δοκιμασθεί σε διάφορα μέρη του κόσμου και το αποτέλεσμα ήταν πολύ συχνά η τελική επιβολή της τυραννίας,ακόμα και μετά από εκλογές! Το επιπλέον χαρακτηριστικό ήταν ένα ομοσπονδιακό σύστημα όπου οι τοπικές μονάδες διακυβέρνησης, οι Πολιτείες, ήταν ανεξάρτητες οντότητες και όχι απλά υποδιαιρέσεις της κεντρικής εξουσίας και όπου η κεντρική κυβέρνηση είχε μόνο κάποιες πολύ αυστηρά περιορισμένες εξουσίες.Παρόλαυτα, ακόμα και η άσκηση αυτών των ήδη περιορισμένων εξουσιών ήταν προσεκτικά καθορισμένη. Η Γερουσία σκοπό είχε να εκπροσωπεί τις πολιτείες και η Βουλή των Αντιπροσώπων τον λαό. Η κεφαλή της εκτελεστικής εξουσίας δεν θα εκλεγόταν από το νομοθετικό σώμα,όπως συνηθίζεται στις περισσότερες χώρες του κόσμου,αλλά θα ήταν ανεξάρτητη από αυτό. Ακόμα κι έτσι όμως,η εξουσία που θα μπορούσε να ασκήσει χωρίς την έγκρισή τους ήταν επιμελώς οροθετημένη.Παρότι οι δικαστές επροβλέπετο να διορίζονται από τον Πρόεδρο,δεν θα μπορούσαν να απομακρυνθούν από αυτόν και κατ'αυτόν τον τρόπο καθίστατο σχεδόν αδύνατο για τον εκάστοτε Πρόεδρο το να ποδηγετήσει την Δικαιοσύνη.Φυσικά δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι οι Βουλευτές και οι Γερουσιαστές θα είχαν θητείες διαφορετικής διάρκειας ή ότι η εκλογή των Γερουσιαστών θα ήταν έτσι προγραμματισμένη ώστε να μη μπορεί να αλλάξει η σύνθεση των σωμάτων πάνω από 1/3 σε οποιαδήποτε περίπτωση εκλογών .Και η θητεία του Προέδρου ήταν διαφορετικής διάρκειας και από της Βουλής και από της Γερουσίας.Αυτή η εκ πρώτης όψεως αλλόκοτη διάρθρωση των θητειών σκοπό είχε την αποφυγή της πολιτικής αστάθειας που θα μπορούσε να συμβεί με μία ολοκληρωτική κυβερνητική αλλαγή,ακόμα και αν αυτή επήρχετο με την λαική εντολή,σε περιόδους έξαρσης των πολιτικών παθών.
Το Κολλέγιο των Εκλεκτόρων εισήχθη ως ένα,αν και μικρό ίσως, κομμάτι αυτού του γενικού οργανογράμματος της διάκρισης των εξουσιών και διάχυσης της δύναμης.Το σχήμα αυτό επέτρεπε στους ανθρώπους να επιλέξουν μέσω των εκλογών αλλά την ίδια στιγμή προσπαθούσε να αποφύγει τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε μια τέτοια διαδικασία,άμεσης επιλογής.Εξίσου σημαντική ήταν η ανησυχία τους μήπως σε περιόδους εθνικής αναταραχής,όπως ίσως αυτή που εισερχόμαστε (1968),θα μπορούσε να δημιουργηθεί αρκετή συναισθηματική έξαρση ώστε να εκλεγούν δημοφιλείς και φιλόδοξες προσωπικότητες όπως ο Ιούλιος Καίσαρ ή ο Ναπολέων Βοναπάρτης.Φυσικά,τέτοιου είδους κίνδυνοι υφίστανται υπό οιοδήποτε πολιτικό σύστημα.Το ζήτημα όμως είναι υπό ποίο σύστημα αυτοί οι κίνδυνοι θα μπορούσαν να περιορισθούν στο ελάχιστο.
Ο οποιοσδήποτε μελετητής της σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας της Αμερικής γνωρίζει ότι αυτό το σύστημα διάκρισης και διάχυσης των εξουσιών μεταξύ των κυβερνητικών κλάδων και η πρόβλεψη η κάθε κυβερνητική μονάδα να λειτουργεί ως δικλείδα ασφαλείας για όλες τις άλλες δεν λειτούργησε ακριβώς όπως το είχαν οραματισθεί οι Ιδρυτές Πατέρες.Κανένας από τους τρεις κλάδους της διακυβέρνησης δεν λειτούργησε ποτέ ακριβώς όπως είχε προβλεφθεί ο ρόλος του,και ακόμα οι εξουσίες και οι αρμοδιότητες των πολιτειακών κυβερνήσεων εκφυλίστηκαν σε βαθμό που μάλλον θα σόκαρε τον οποιονδήποτε από τους συμμετάσχοντες τότε στην Συντακτική Συνέλευση(1787).Η Γερουσία δεν ήταν ποτέ ένα αμερόληπτο σώμα σοφών ανδρών που δουλειά τους θα ήταν να κρατούν σε μια ισορροπία τα πάθη του λαού που θα ήταν πιθανόν να αναφυούν στην Βουλή.Τόσο η εκτελεστική κεφαλή (Πρόεδρος) όσο και η Δικαιοσύνη σίγουρα εξελίχθηκαν σε κάτι που δύσκολα θα αναγνωριζόταν από τους περισσότερους Ιδρυτές.Και είναι αμφίβολο εάν κάποιος από αυτούς θα προέβλεπε την άνοδο των πολιτικών κομμάτων ή την ανάπτυξη της περίπλοκης διοικητικής μηχανής που πλέον χαρακτηρίζει την κεντρική κυβέρνηση.Το Κολλέγιο των Εκλεκτόρων ποτέ δεν έγινε η ακαθοδήγητο εκείνη συνάθροιση σοφών και νηφάλιων ανδρών που ήρεμα θα αποφασίσουν έναν κατάλληλο πολίτη ώστε να υπηρετήσει στην θέση της εκτελεστικής κεφαλής της Ένωσης για τα επόμενα 4 χρόνια.
της οποίας οι συνιστώσες πολιτικές μονάδες (πολιτείες-states) εξακολουθούν να διατηρούν την ζωτικότητά τους τουλάχιστον σε ένα βαθμό.
Και εκτός αυτού μετά από τόσα πολλά χρόνια είναι κανείς σε θέση να υποστηρίξει ότι το Κολλέγιο των Εκλεκτόρων έχει δώσει κακά αποτελέσματα;Υπάρχουν βεβαίως μεμονωμένες περιπτώσεις όπου η εκλεκτορική δεν συνέπεσε με την λαική πλειοψηφία και επίσης δύο περιπτώσεις όπου οι Εκλέκτορες δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε εκλογή και το ζήτημα μετατέθηκε στην Βουλή των Αντιπροσώπων.Αλλά μπορεί κανείς να πει ότι κάποια από αυτές τις περιπτώσεις παρήγαγε όντως αρνητικά αποτελέσματα;Πιστεύω πως όχι.Και σε κάθε περίπτωση το θέμα βρήκε την λύση του με ψυχραιμία και χωρίς σημαντικό ποσοστό δημόσιας αναστάτωσης.Αυτό από μόνο του δεν είναι καθόλου ασήμαντο κατόρθωμα όταν αναλογισθεί κανείς πόσο συχνά οι κυβερνητικές αλλαγές συνοδεύονται από διαφορετικούς κάθε φορά βαθμούς κοινωνικής αναταραχής σε άλλες χώρες.
Και ίσως ακόμα πρέπει να επισημανθεί ότι οι δύο Πρόεδροι που εξελέγησαν μέσω της Βουλής των Αντιπροσώπων,ο Θωμάς Τζέφφερσον και ο Τζων Κουίνσυ Άνταμς,υπήρξαν στην πραγματικότητα δύο από τους πιο ικανούς προέδρους της ιστορίας μας.
Πολλά έχουν λεχθεί για τα ατυχή γεγονότα που θα μπορούσαν να συμβούν υπό το παρόν μας σύστημα.Αλλά από της απόψεως ότι καμμία από αυτές τις καταστροφές που θα φοβόμασταν, δεν συνέβη, αναρωτιέμαι εάν ο κίνδυνος είναι περισσότερο φανταστικός παρά υπαρκτός.Προσωπικά το βρίσκω πολύ δύσκολο να διαφωνήσω με κάτι που έχει ιστορία 200 χρόνων αδιάκοπης επιτυχίας.Ακόμα και εάν κανένας υποψήφιος δεν επιτύχει την εκλεκτορική πλειοψηφία,υπάρχει κάποιος λόγος να πιστεύουμε ότι μια ειρηνική και ικανοποιητική λύση δεν θα επιτευχθεί;Ας εξετάσουμε τα ενδεχόμενα.
Κατ'αρχάς,οι εκλέκτορες εκτός από κάποιες πολιτείες,δεν έχουν κανένα νομικό περιορισμό ώστε να ψηφίσουν υποχρεωτικά υπέρ του κόμματος με το οποίο εξελέγησαν.Είναι έτσι πιθανόν εάν κανένας υποψήφιος δεν κατορθώσει πλειοψηφία στις 5 Νοεμβρίου,να αλλάξουν κάποιοι εκλέκτορες την προτίμησή τους (να πάνε αντίθετα στο κόμμα τους δηλαδή) και να δώσουν την πλειοψηφία σε κάποιον από τους δύο υποψηφίους,όταν η διαδικασία φθάσει στο Εκλεκτορικό Σώμα.Εάν θα γινόταν κάτι τέτοιο,υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς ότι το αποτέλεσμα δεν θα είναι λογικό ή ότι δεν θα είναι αποδεκτό από την κοινή γνώμη;Εάν οι εκλέκτορες πάλι,παρέμεναν πιστοί στους υποψηφίους για τους οποίους είχαν εκλεγεί και δεν επετύγχανε κανένας την πλειοψηφία,υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων δεν θα έδινε μία υπεύθυνη απάντηση στο θέμα;
Ακόμα όμως και εάν η Βουλή ενεργούσε τόσο ανεύθυνα ώστε να μην εκλέξει κανέναν,υπάρχει ακόμα ένας άλλος δρόμος.Σε αυτήν την περίπτωση ο Αντιπρόεδρος θα ασκήσει καθήκοντα Προέδρου.Η εκλογή του Αντιπροέδρου θα γίνει από την Γερουσία.Θα φανεί τόσο ανεύθυνη και η Γερουσία ώστε να αποτύχει να εκλέξει Αντιπρόεδρο;
Φαίνεται έτσι λοιπόν πως για να φθάσει η χώρα χωρίς να έχει κάποιον νομοτύπως εκλεγμένο Πρόεδρο θα πρέπει το Κολλέγιο των Εκλεκτόρων,η Βουλή και η Γερουσία,όλα αυτά τα σώματα μαζί,να δράσουν με έναν εντελώς παράλογο και ανεύθυνο τρόπο.Και καθώς προχωρήσαμε από το ένα σώμα στο άλλο η αποτυχία του καθενός θα έθετε αυτήν την ηθική πίεση στο επόμενο και θα δραματοποιούσε στο κοινό την σοβαρότητα της καταστάσεως.Η περίοδος αβεβαιότητος μέχρι την διευθέτηση του θέματος θα ήταν μία περίοδος νηφάλιας ενδοσκόπησης.Τα πολιτικά πάθη θα εξομαλύνονταν σχετικά και ο κίνδυνος μιας αναταραχής θα εμφάνιζε μείωση παρά αύξηση.Με τόσες δικλείδες ασφαλείας στην όλη διαδικασία,είναι πρακτικά απίθανο ότι θα μπορούσε να βρεθεί ποτέ η χώρα χωρίς νομοτύπως εκλεγμένη και λογικά αποδεκτή Εκτελεστική Κεφαλή.Τουλάχιστον δεν έχει έλθει ακόμα εις γνώσιν μου κάποιο άλλο σύστημα που να υπόσχεται με καλύτερες πιθανότητες την σταθερότητα την οποίαν προσφέρει το παρόν.
Ο θείος σου,
Bert
(Πηγή:Τhe Freeman,April 1969)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου