Μορφές της ελληνικής ιστορίας

Στο χθεσινό μάθημα μάς τέθηκε το ερώτημα ποιες 5 μορφές της ιστορίας θεωρούμε προσωπικά ότι διαμόρφωσαν περισσότερο την (σημερινή) ελληνική μας ταυτότητα:

Όπως είναι προφανές το ερώτημα είναι πολύ δύσκολο, ειδικά καθώς ο Ελληνισμός έχει ζήσει ανά τους αιώνες και σε αρκετές διαφορετικές ιστορικές περιόδους. Εκτός αυτού υπάρχουν μορφές από πολλά πεδία. Αλλά μία αυθόρμητη απάντηση σ αυτό το ερώτημα είναι πολύ χρήσιμη.

Προσωπικά επέλεξα την παρακάτω πεντάδα:

1. Αριστοτέλης: Η επιτομή της αρχαίας ελληνικής σκέψεως, ένας Έλληνας Μακεδόνας, ο οποίος με το τεράστιο (ποσοτικά και κυρίως ποιοτικά) φιλοσοφικό του έργο έθεσε τις βάσεις ολόκληρου του σημερινού δυτικού πολιτισμού (επιστημολογία, λογική κλπ).

2. Αλέξανδρος ο Μέγας: Όχι τυχαία του δόθηκε το προσωνύμιο μέγας, ούτε τυχαία ψηφίστηκε ως "ο μεγαλύτερος Έλληνας", ο μαθητής του Αριστοτέλους ήταν αυτός που αποτέλεσε την έκφραση της στρατιωτικής αντεκδίκησης των Ελλήνων για την περσική εισβολή κατά τον 5ο αι. πΧ αλλά και κυρίως το όχημα για την μετάδοση του ελληνικού πολιτισμού στα βάθη της Ανατολής και δημιούργησε έναν ολόκληρο νέο κόσμο, που ήθελε να μοιάζει στους Έλληνες, τον ελληνιστικό. Είναι αυτός που έδωσε στον ελληνικό πολιτισμό την οικουμενική του διάσταση, αυτός που ανέδειξε τις ελληνικές αξίες ως χρήσιμες και άξιες προσοχής για κάθε άνθρωπο. (Και είναι κατ' επέκταση και ο 'λόγος' που ο λόγος του Θεού, η Αγία Γραφή (Καινή Διαθήκη + Μετάφραση των Ο') γράφτηκε στα ελληνικά ).

3. Κωνσταντίνος ο Μέγας: Άλλος ένας μεγάλος του Ελληνισμού. Παρότι αρκετοί 'αρχαιολάτρες' μπορεί να διαφωνήσουν με αυτόν τον χαρακτηρισμό, ο Κωνσταντίνος ήταν αυτός που μετέφερε την πρωτεύουσα του Ρωμαικού Κράτους στην Ανατολή και το Βυζάντιο. Με αυτόν τον τρόπο μετατόπισε το κέντρο του τότε πολιτισμένου κόσμου στην ελληνόφωνη Ανατολή, αυτή η αλλαγή είχε σημαντικά θετικά αποτελέσματα στην πορεία της ιστορίας:

  α. απέφυγε την κατάλυση του Κράτους από τις βαρβαρικές φυλές που κατέκλυσαν την Ρώμη και το δυτικό τμήμα
  β. μεταφέροντας το κέντρο στην Ανατολή ήταν πιο εύκολο το Κράτος να αναμετρηθεί και να αντιμετωπίσει με επιτυχία την περσική και αργότερα την ισλαμική απειλή (το Ισλάμ έκανε δυναμικότατη την εμφάνισή του κατά τον 7ο αι.) που κινδύνευε να εξαφανίσει όλη την Χριστιανοσύνη και ολόκληρο τον δυτικό πολιτισμό όπως τον ξέρουμε σήμερα.
  γ. και σημαντικό ειδικά για το έθνος μας: προκάλεσε την διαδικασία που με τον καιρό θα οδηγούσε στην ουσιαστική εξελλήνιση του Κράτους και την αναγέννηση του ελληνισμού, ο οποίος βρήκε έτσι την έκφρασή του μέσα από ένα ισχυρό κρατικό μόρφωμα.

Αυτό φαίνεται αρκετά ξεκάθαρα στους τελευταίους αιώνες που οι αυτοκράτορες δεν διστάζουν να λαμβάνουν τον χαρακτηρισμό "βασιλείς Ελλήνων", οι διανοούμενοι (Πλήθων-Γεμιστός) να αυτοαποκαλούνται Έλληνες και ο χαρακτηρισμός επίσης, από τους Δυτικούς, των Βυζαντινών ως Ελλήνων (Graeci).
Όχι άδικα λοιπόν χαρακτηρίζεται ως ο "γενάρχης της Ρωμιοσύνης", του εκχριστιανισμένου δηλαδή Ελληνισμού.

4. Γεώργιος ο Α': Ο δεύτερος μονάρχης του νέου ελληνικού κράτους είναι μία σημαντική και ίσως κάπως παραθεωρημένη προσωπικότητα της νεώτερης ιστορίας μας. Υπήρξε ο μακροβιώτερος ανώτατος άρχων (1863-1913) και κατά τις ημέρες του και χάριν στην συνετή βασιλεία του και στην μη έντονη ανάμειξή του στις πολιτικές εξελίξεις, έγινε δυνατή η ανάπτυξη του κοινοβουλευτισμού (Χαρίλαος Τρικούπης, αρχή της δεδηλωμένης κλπ). Επίσης κατά τις ημέρες της μοναρχίας του και κάτω από την δυναμική προσωπικότητα του
Ελ. Βενιζέλου (τον οποίον στήριξε) η Ελλάδα διπλασιάστηκε συμπεριλαμβάνοντας στα εδάφη της τις αλύτρωτες πατρίδες της Μακεδονίας και της Ηπείρου. Ακόμα είναι ο βασιλιάς που σφράγισε την παραμονή του στον ελληνικό θρόνο με το αίμα του, καθώς δολοφονήθηκε το 1913 στην μόλις απελευθερωμένη Θεσσαλονίκη από τον αναρχικό (ή παράφρονα ή όργανο ξένων δυνάμεων σύμφωνα με κάποιες θεωρίες) Αλ. Σχινά σφραγίζοντας έτσι με βασιλικό αίμα την ελευθερία και την ελληνικότητα της Θεσσαλονίκης.

5. Γεώργιος Γρίβας - Διγενής: Άξιος της Πατρίδος. Αυτός ο τίτλος του αποδόθηκε από την Βουλή των Ελλήνων. Ο Γρίβας εκφράζει το αγωνιστικό πνεύμα του νέου Ελληνισμού. Η επιτυχία χρειάζεται έναν συνδυασμό ομαδικότητας και συνεργασίας αλλά και την ατομική πρωτοβουλία, την τόλμη και το όραμα του ενός. Ιδρυτής εθνικής αντιστασιακής οργάνωσης κατά την Κατοχή (οργάνωση Χ), ήταν ο άνθρωπος που αποτέλεσε την ψυχή του ενωτικού αγώνα των Ελλήνων Κυπρίων και υπήρξε έμπνευση για όλους τους Έλληνες για μια νέα δυναμική αναγέννησ
η του Ελληνισμού, ο οποίος αισθάνθηκε αδικημένος και προδομένος από τις Σύμμαχες Δυνάμεις. Έβαλε στην πράξη με μεθοδικότητα και σχέδιο το πρόγραμμα - όραμα της ελευθερίας της Κύπρου, με εμπνευσμένη ηγεσία για το καλό των ανδρών του και για την εκπλήρωση του αντικειμενικού σκοπού της Ένωσης. Παρότι ο σκοπός (ελευθερία - αυτοδιάθεση - ένωση) δεν εκπληρώθηκε πλήρως, για διάφορους λόγους που εκφεύγουν της παρούσης, τα παλικάρια της ΕΟΚΑ με την αποφασιστικότητα και την θυσία τους πέρασαν στο πάνθεον των Ελλήνων ηρώων και συγκινώντας και εμπνέοντας κάθε ελληνική ψυχή.


Για την ιστορία πάντως, επί συνόλου 14 'πεντάδων', πρώτος σε ψήφους ως πρόσωπο αναδείχθηκε ο Αλέξανδρος (10 ψήφοι).

Το δικαίωμα στην οπλοκατοχή

Η κατοχή όπλων είναι κυρίως συμβολική τον περισσότερο καιρό. Το όπλο ως σύμβολο λέει αυτό: Το Κράτος δεν είναι Θεός. Το Κράτος δεν είναι εν τέλει κυρίαρχο. Οι πολίτες (άτομα) είναι κυρίαρχοι κάτω από τον Θεό, και κατέχουν το δικαίωμα να φέρουν όπλα ως σημείο αυτής της κυριαρχίας τους.

Η ειδωλολατρία στην Ελλάδα του 2013 μετά Χριστόν

Η Ευρώπη που θέλουμε (ούτε Τσίπρας ούτε Μέρκελ)

Η ανάγκη για μία πραγματική μεταρρύθμιση στην Ευρώπη
Ο ευρω-ρεαλισμός

Επειδή πολλά ακούγονται για ευρωπαισμό και αντι-ευρωπαισμό τελευταία, συνάντησα ένα κείμενο που νομίζω περιγράφει πολύ ψύχραιμα και σωστά το τί χρειάζεται πραγματικά η Ευρώπη για να βγει σήμερα από την κρίση της. Το παραθέτω πιο κάτω (σε μετάφραση από τα αγγλικά, καθώς στην ΕCR δεν συμμετέχει κανένα από τα ελληνικά κόμματα). Όχι περισσότερη, αλλά καλύτερη Ευρώπη λοιπόν η λύση:

Η ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών αποτελεί μία νέα δύναμη στην ευρωπαική πολιτική σκηνή η οποία προωθεί μία μεταρρύθμιση στην ΕΕ βασισμένη στον ευρωρεαλισμό, την διαφάνεια, την λογοδοσία και την δημοκρατία και που θα εστιάζει στην οικονομική ανάκαμψη, την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα.

Η ιδρυτική διακήρυξη της Πράγας της Ομάδος των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών(ECR):

Έχοντας συνείδηση για την ανάγκη επείγουσας άμεσης μεταρύθμισης στην ΕΕ στις βάσεις του Ευρωρεαλισμού, της Διαφάνειας και της Δημοκρατίας, με τρόπο που θα σέβεται την εθνική κυριαρχία των εθνών μας και θα επικεντρώνει στην οικονομική ανάκαμψη, την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα, η ομάδα ECR θέλει να μοιραστεί τις ακόλουθες αρχές:

1. Ελεύθερη επιχειρηματικότητα, ελεύθερο και δίκαιο εμπόριο και ανταγωνισμός, ελάχιστο δυνατό ρυθμιστικό πλαίσιο, χαμηλότερη φορολογία, και μικρό κράτος ως τους απαραίτητους και καθοριστικούς παράγοντες για την ατομική ελευθερία και την προσωπική και εθνική ευημερία.

2. Βιώσιμη, καθαρή ενέργεια με έμφαση στην ενεργειακή ασφάλεια.

3. Την σημασία της οικογένειας ως θεμελίου της κοινωνίας.

4. Την διατήρηση της ακεραιότητας της εθνικής κυριαρχίας του έθνους-κράτους, την αντίθεση στον φεντεραλισμό (ομοσπονδιακή Ευρώπη) και την επαναφορά του σεβασμού στην αρχή της αναλογικότητας.

5. Την ανάδειξη της σημασίας της διατλαντικής σχέσεως ασφαλείας σε ένα ανανεωμένο ΝΑΤΟ, και την υποστήριξη για τις νεότευκτες δημοκρατίες της Ευρώπης.

6. Αποτελεσματικά ελεγχόμενη μετανάστευση και τέλος στην κατάχρηση των αιτήσεων ασύλου.

7. Αποτελεσματικές και σύγχρονες δημόσιες υπηρεσίες και ευαισθησία στις ανάγκες τόσο των  κοινοτήτων της υπαίθρου όσο και των πόλεων.

8. Τέλος στην σπατάλη και την υπερβολική γραφειοκρατία και δέσμευση για περισσότερη διαφάνεια και εντιμότητα στους θεσμούς της ΕΕ και την χρήση των ευρωπαικών κονδυλίων

10. Σεβασμός και ίση μεταχείριση όλων των χωρών-μελών της ΕΕ, παλαιών και καινούργιων, μεγάλων και μικρών.

Η τακτική του καλού δημαγωγού

Η τακτική του σωστού αριστερού (ενίοτε και δεξιού) λαικιστή

1. Δεν απαντώ ποτέ στα ερωτήματα που μου τίθενται, αλλά μιλάω πάντα γενικά

2. Πετάω το μπαλάκι στον αντίπαλο: "ναι αλλά κι εσείς.."

3. Βάζω τις κατάλληλες δόσεις συναισθήματος στις κατάλληλες στιγμές

4. Έχω κερδίσει! (με knock out, όχι στα σημεία) καθώς ο συνομιλητής μου ή έχει πέσει στην παγίδα μου και προσπαθεί να με παρακολουθήσει λογικά  ή ζαλίστηκε ήδη!

Το πρόβλημα με την Αυγή

Το πρόβλημα με την Αυγή (και την όποια Αυγή) δεν είναι τόσο ότι μπορεί να κόβει, να ράβει και να συκοφαντεί κατά βούληση, όσο ότι ο μέσος Έλληνας μάλλον αδυνατεί να κάνει την διάκριση μεταξύ αληθείας και προπαγάνδας  ή μεταξύ γεγονότων και παρουσίασής τους με σκοπιμότητες.. Δεν μπαίνει καν στον κόπο στις περισσότερες των περιπτώσεων..

και σ' αυτό φυσικά έχει τεράστιο μερίδιο ευθύνης ο ευρύτερος χώρος που εκπροσωπεί αυτή η εφημερίδα

Τα γραπτά μένουν...

Σαν σήμερα (5/3/1953) πέθανε ένας από τους μεγαλύτερους τυράννους και μαζικούς δολοφόνους στην ιστορία της ανθρωπότητας. Τα εγκλήματά του άπειρα...

Ο Γ. Ρίτσος έγραψε τότε αυτό:

Οχι, δεν είναι αλήθεια. Δεν είναι αλήθεια.

Σταματήστε λοιπόν τις καμπάνες. Σταματήστε τις

Ο Ιωσήφ Στάλιν δεν πέθανε.

Είναι παρών ο Στάλιν στο παγκόσμιο πόστο του.

Ο Στάλιν ανεβάζει στις επάλξεις των πέντε ηπείρων τις σημαίες της ειρήνης.

Ο Στάλιν ετοιμάζει με το σκόρπιο αλεύρι του κόσμου

Ενα ολοστρόγγυλο καρβέλι υγείας.

Σταματήστε λοιπόν τις καμπάνες. Σταματήστε τις.

Οσο κι αν μονόφθαλμα κανόνια στρέφουν το μαύρο ρύγχος τους ίσα κατά την υψικάμινο των ελπίδων μας ο Στάλιν αγρυπνεί στο παγκόσμιο πόστο του.

Σώπα γιαγιά και σκούπισε με το τσεμπέρι σου τα μάτια σου.

Οταν σβύνει η φωτιά σου κάτω από το τσουκάλι σου

Είναι ο Στάλιν που σκύβει και φυσάει τη φωτιά σου ν' ανάψει.

Οταν λείπει από το τραπέζι μας το ψωμί κι από το στρώμα μας τ' όνειρο κι απ' το δώμα μας το λυχνάρι είναι ο Στάλιν που ανάβει τα μεγάλα ηλεκτρικά στον ορίζοντα κι ακούμε κάτω από τα τούνελ της νύχτας τη βοή των τραίνων που μεταφέρουν λάδι και ψωμί και κάρβουνο στους πεινασμένους.

Γιατί ο Στάλιν είναι ο πρωτογιός των προλετάριων κι ο Στάλιν είναι ο πατέρας τους

Για τούτο κι ο πιο μαύρος τοίχος της πιο μαύρης νύχτας

Είναι γιομάτος απ' τους σωλήνες του φωτός.

Σταματήστε λοιπόν τις καμπάνες

Οι αιώνες σκαρφαλώνουν στην κορυφή της ψυχής του ν' ανασάνουν μην πείτε πως ο ήλιος ορφάνεψε. Κοιτάχτε

Κάθε ήλιος και σελίδα - μέρα με την ημέρα - με τους ήλιους των 74 χρόνων του έφτιαξε ένα χοντρό βιβλίο από ατσάλι και τ' ακούμπησε στα γόνατα του κόσμου

Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν

Το έργο του: Λευτεριά

Σταματήστε λοιπόν τις καμπάνες κι ακούστε

Πάνου από την κόκκινη πλατεία στην εξέδρα του ήλιου

ο Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν μιλάει: «Υπερασπείστε, Λαοί, την Ειρήνη».

Και ο Τάσος Λειβαδίτης:

Προσωπογραφία του Στάλιν, Πικάσσο 1953

Το μεγάλο αγκωνάρι

Ο Στάλιν δεν πέθανε

Οταν οι εργάτες χτίζουν τις μεγάλες γέφυρες για να περάσει το μέλλον

Ο Στάλιν ζει.

Οταν οι κόκκινοι φαντάροι αγρυπνάνε για την πατρίδα τους και την Ειρήνη

Ο Στάλιν ζει.

Οταν μισούμε τον πόλεμο, όταν αντιστεκόμαστε στον πόλεμο

Ο Στάλιν ζει.

Οταν ελπίζουμε, όταν τραγουδάμε, όταν παλεύουμε

Ο Στάλιν ζει.

(...)

Γιατί ο Στάλιν δεν είναι ένας άνθρωπος για να μπορεί να πεθάνει

Ο Στάλιν είναι η ελπίδα και το ψωμί, είναι τ' ατσάλι και η Ειρήνη.

Ο Στάλιν είναι ποτάμι και φράγμα, υψικάμινος και σημαία.

Ο Στάλιν είναι το μεγάλο αγκωνάρι που ακουμπάει ο κόσμος.

(...)

Η βιβλική πόλη Λαχίς

Η ΠΟΛΗ ΛΑΧΙΣ

Η πόλη Λαχίς είναι αρχαία χαναανιτική και ισραηλιτική πόλη και σημερινό Εθνικό Πάρκο στο Ισραήλ (περιοχή πεδιάδας Σεφιλά). Η πόλη ξεκίνησε να κατοικείται ήδη από την Νεολιθική Εποχή. Το Βιβλίο του Ιησού του Ναυή (Ιησ 10) μάς διηγείται ότι ο βασιλεύς της, Ιεφθά, ήταν ανάμεσα στους πέντε βασιλείς που επιτέθηκαν στους Γαβαωνίτες λόγω της συμμαχίας τους με τον Ισραήλ. Οι Ισραηλίτες επιτέθηκαν στην Λαχίς και με την βοήθεια του Κυρίου την κατέλαβαν (Ιησ 10,32).

Κατά την βασιλεία του Ιεροβοάμ (διαδόχου του Σολομώντος και πρώτου βασιλέως του Νοτίου Βασιλείου) η Λαχίς οχυρώθηκε και έγινε η δεύτερη σε σπουδαιότητα πόλη του βασιλείου. Είχε διπλή, στρατηγική όσο και οικονομική σημασία για το βασίλειο. Στρατηγική καθώς επείχε θέση αναχώματος για την πρωτεύουσα του κράτους, την Ιερουσαλήμ. Ο τρόπος για οποιονδήποτε επίδοξο κατακτητικό στρατό ήθελε να προσεγγίσει την Ιερουσαλήμ ήταν από την θάλασσα, δεν μπορούσε δηλαδή να φθάσει κανείς στην Ιερουσαλήμ εάν δεν περνούσε πρώτα και εξουδετέρωνε την αντίσταση στην Λαχίς. Οικονομική καθώς αποτελούσε πηγή εισοδήματος για το βασίλειο ελέγχοντας την ασφάλεια του εμπορικού δρόμου που ένωνε την έρημο με τα λιμάνια της Μεσογείου (Γάζα, Άζωτος).

Τα τείχη της Λαχίς 

Το 701 πΧ κατά την διάρκεια της επανάστασης του 'ευσεβούς βασιλέα' Εζεκία, που θέλησε να απαλλαγεί από τον ασσυριακό ζυγό (με την βοήθεια και παρακίνηση της Αιγύπτου και των Βαβυλωνίων) η Λαχίς υπήρξε αντικείμενο πολιορκίας του ασσυριακού στρατού του Σενναχηρίμ ο οποίος τελικώς την κατέλαβε. Βρίσκεται στην μέση της απόστασης Ιερουσαλήμ- Γάζας. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σημερινά αρχαιολογικά πάρκα στο Ισραήλ καθώς έχει αναστηλωθεί. Ανακαλύφθηκε την δεκαετία του 1930 στην περιοχή του Tell-el Duweir (tell=λόφος). Ήταν χτισμένη σε φυσικά οχυρή θέση πάνω σε λόφο. Εκεί ανακαλύφθηκαν και τα γνωστά Όστρακα της Λαχίς, γράμματα από την επικοινωνία των στρατιωτικών φυλακίων. Αυτά ουσιαστικά μάς αφηγούνται ό, τι και ο Ιερεμίας για την εποχή της ασσυριακής εισβολής και της πολιορκίας της Ιερουσαλήμ, η οποία αποκρούστηκε μετά από θαυματουργική επέμβαση του Κυρίου (Ησ 37,36). Οι επιγραφές αυτές είναι τα αρχαιότερα ευρήματα που έχουμε στην παλαιο-εβραική γραφή η οποία προερχόταν από την χαναανιτική και έχει ομοιότητες με την σημερινή ελληνική και λατινική γραφή καθώς έχουν κοινή πηγή. Αποτελούν το μοναδικό μέχρι σήμερα σώμα κειμένων στην παλαιο-εβραική γραφή. Ένα από τα πιο αξιόλογα επίσης ευρήματα στην Λαχίς είναι το τείχος και η σε ορθή γωνία διάταξή των δύο πυλών του ούτως ώστε να αποτρέπει ή έστω να δυσκολεύει τους εισβολείς και η ράμπα που κατασκεύασαν οι Ασσύριοι ώστε να υπερπηδήσουν αυτήν την δυσκολία. Είναι το μοναδικό δείγμα τέτοιας ασσυριακής πολιορκητικής ράμπας που μας έχει διασωθεί μέχρι σήμερα. Η κατάκτηση της οχυρωμένης πόλεως παρά την γενναία αντίσταση των μαχητών του Ισραήλ υπήρξε μεγάλη επιτυχία για τους Ασσυρίους (την υπερδύναμη της εποχής) και τον βασιλέα Σενναχηρίμ (για το οποίο καυχιόταν) και αυτό φαίνεται καθώς ο ίδιος επέλεξε να διακοσμήσει την Αίθουσα του Θρόνου του στην Νινευή με ανάγλυφες παραστάσεις που απεικονίζουν την μάχη της Λαχίς (σήμερα στο Βρεταννικό Μουσείο). Τα ανάγλυφα απεικονίζουν με αρκετά μεγάλη παραστατικότητα το πάθος της μάχης και από τις δύο πλευρές και επίσης τις συνέπειες που είχαν οι ηττημένοι (vae victis!). Η απεικόνιση της μάχης στα ασσυριακά ανάγλυφα είναι εντυπωσιακά ρεαλιστική, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με την ελληνική τέχνη η οποία παρουσίαζε τα σύγχρονα ιστορικά γεγονότα μέσα από την απεικόνιση μυθολογικών παραστάσεων και την αλληγορική τους χρήση. Από αυτές τις ανάγλυφες παραστάσεις παίρνουμε και πληροφορίες για τα διάφορα πολεμικά ήθη της εποχής όπως το εξαιρετικά βάρβαρο έθιμο του ανασκολοπισμού (παλούκωμα) ή το να γδέρνουν οι Ασσύριοι ζωντανούς τους Ισραηλίτες στρατιώτες μπροστά στα μάτια των οικογενειών τους ώστε να προκαλέσουν φόβο και να σβήσουν έτσι οποιαδήποτε σκέψη για επανάσταση στο μυαλό τους (ψυχολογικός πόλεμος). Ένα συνηθισμένο χαρακτηριστικό των ασσυριακών αναγλύφων που επαναλαμβάνεται και εδώ είναι το μήκος της γενειάδας να υποδηλώνει την ανώτερη θέση στην ασσυριακή κοινωνική ιεραρχία. Η επιλογή να απεικονιστούν οι παραστάσεις αυτές στο βασιλικό ανάκτορο μπορεί να κατανοηθεί όχι μόνον ως επίδειξη δύναμης και προσπάθεια εδραίωσης της δύναμης του βασιλιά ή αίσθησης 'εθνικού μεγαλείου', αλλά και ως εκπλήρωσης εκ μέρους του βασιλιά των θρησκευτικών του υποχρεώσεων (οι βασιλείς της Ασσυρίας κατά την στέψη τους ορκίζονταν στον θεό Ασσούρ να επεκτείνουν το κράτος).

Οι ανασκαφές στο Tell el Duweir ξεκίνησαν το 1932 με τις προσπάθειες του Βρετανού J.L. Starkey ο οποίος δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο του καθώς έπεσε θύμα ληστών. Ακόμα ανασκαφές έγιναν κυρίως στο Ιερό του Ηλίου από τον Yohanan Aharoni και πιο πρόσφατα τις ανασκαφές και την αναστήλωση του χώρου ανέλαβε ομάδα υπό τον David Ussishkin.

Η μοναδικότητα του ανθρώπου

Προχθές κάναμε την άσκηση με το πώς θα κάναμε τα ζώα (θεατρικό εργαστήρι). Η άσκηση ήταν ωραία. Ούτε θέλω όμως να φαντάζομαι πώς θα 'ταν να ήμαστε έτσι, οι άνθρωποι, να κοιτάμε συνεχώς κάτω. Ο άνθρωπος είναι κάτι ξεχωριστό. Και αυτό φαίνεται από το ότι κοιτάει προς τα πάνω, δημιουργήθηκε ώστε να μπορεί να βλέπει προς τα επάνω. Φυσικά, κάποιοι θα πουν ότι ο Θεός και η ιδέα περί Θεού δημιουργήθηκε από αυτήν την ιδιαιτερότητα του ανθρώπου να στέκεται στα δύο πόδια και να κοιτά προς τα πάνω, την οποίαν εξηγούν απλά ως ένα προιόν της εξελίξεως. Αν δεν έχεις (και δεν ζητήσεις) το Πνεύμα του Θεού δεν μπορείς και δεν θα Τον δεις ποτέ ούτε μέσα σου ούτε στην Δημιουργία, όσο ολοφάνερα και αν κάνει αισθητή την παρουσία Του...

Τα... τελώνια της θείας Λειτουργίας

Στο Ναό γιατί πηγαίνουμε; Για να αγιαστούμε. Και αγιαζόμαστε όχι με μαγικό τρόπο, αλλά με την ουσιαστική μετοχή στη χάρι και στα δωρήματα του Θεού. Και η συμμετοχή αυτή επιτυγχάνεται με την καρδιά, με το νου, με τις αισθήσεις όλες.

--Η καρδιά, "συντετριμμένη και τεταπεινωμένη" (Ψαλ. 50,17), μετανοεί και ζητεί το έλεος του Θεού. Κραυγή της σπαρακτική το "Κύριε, ελέησον".

--Ο νους, προσεκτικός και διαυγής, προσηλώνεται στα λεγόμενα και ψαλλόμενα και προσπαθεί να κατανοήση και να βιώση "μυστικώς" όσα εις επήκοον όλων λέγονται στην κοινή σύναξι.

--Τα μάτια και τα αυτιά βλέπουν και ακούνε το υπερθέαμα της θείας Λειτουργίας.

Λέει ο ιερός Χρυσόστομος: "Εισερχώμεθα μετά της προσηκούσης τιμής εις τας εκκλησίας και μετά φόβου επακούωμεν των λεγομένων" (ΕΠΕ 23,62). Δηλαδή: Ας μπαίνουμε στους ναούς με την πρέπουσα ευλάβεια και τιμή και ας ακούμε με προσοχή τα λεγόμενα.

--Το στόμα μένει κλειστό για κοσμικές συζητήσεις, για "λακριντί", όπως λέει ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Άλλοτε σιγά με κατάνυξι, άλλοτε συμψάλλει με τον χορό των ψαλτών, άλλοτε ψελλίζει ικεσίες. Ο πιστός, κατά τον ιερό Χρυσόστομο, "στενάζει αφώνως, αλαλάζει τη καρδία" (ΕΠΕ 30,316).

--Τα πόδια στέκουν με ευλάβεια και κλίνουν το γόνυ μπροστά στην υπέρθεη παρουσία του θαύματος, που μεταβάλλει το ψωμί και το κρασί σε Σώμα και Αίμα Χριστού.

Κατά τον ιερό Χρυσόστομο, οφείλουμε "να στεκώμαστε με φόβο και με τρόμο, κοιτώντας προς τα κάτω, ενώ η ψυχή ανεβαίνει προς τα πάνω".

--Τα χέρια υψώνονται εις "έπαρσιν προσευχής και δεήσεως" και όταν ο λειτουργός προσκαλή, ο πιστός κρατά με τα χέρια του καλά το μανδήλιο του αγίου Ποτηρίου και υποδέχεται ευλαβικά τα τίμια Δώρα. Και αφού ο ίδιος λαμβάνει την δωρεά του Θεού, ετοιμάζει τα χέρια του για να μεταδώσουν τη δική τους δωρεά, την ελεημοσύνη στους φτωχούς.


Όλα αγιάζονται μέσα στη θεία Λειτουργία.

Όταν όμως σε πολλές περιπτώσεις ο αγιασμός της ψυχής και του σώματος κυριολεκτικά διαφημίζεται" ως μαγικώς μεταδιδόμενος, τότε έχουμε μετατροπή της Εκκλησίας σε θρησκεία μάγων και μαγείας.

Τότε η δωρεά της χάριτος καταντά αγυρτεία κάποιας αγιαστούρας.
Τότε οι ναοί της κοινής προσευχής και της ευχαριστίας μεταβάλλονται σε οίκους εμπορίας και σπήλαια ληστών (Ματθ 21,13).
Τότε ο αγώνας για αγιασμό καταργείται, αφού εξαγοράζεται με λεφτά ένας εύκολος... αγιασμός!

Χωρίς ίχνος υπερβολής, σε Ναό μεγάλο συνοικίας των Αθηνών (το ίδιο δυστυχώς συμβαίνει και στους περισσότερους πανηγυρίζοντες Ναούς), ως εξής λειτουργούσαν τη μέρα της πανηγύρεως τα... διόδια προς εξοικονόμησι χρημάτων και προς "βοήθειαν" των χριστιανών και προς 'αγιασμόν" τους.

1ο διόδιο: Πριν από τα σκαλοπάτια σε περιμένουν τα κυτία και τα αυτοκόλλητα, που έβαζαν στο πέτο σου μικρές μαθήτριες και μεγαλούτσικες κυρίες, λέγοντας με ευγένεια: "Βοήθειά σας"!
Πρώτη φορολογία προς... αγιασμόν (πάντοτε μαγικό και πληρωμένο).

2ο διόδιο: Μόλις ανέβαινες τα σκαλοπάτια του Ναού, σε περίμενε ένας παπάς με την αγιαστούρα και το πανέρι των χρημάτων, για να σου πη κι αυτός "Βοήθειά σας"!
Άλλη φορολογία προς... αγιασμόν!


3ο διόδιο: Πριν να μπης στο Ναό, στο προαύλιο σε περίμεναν δύο κύριες με λαχνούς και σου επαναλάμβαναν χαμογελαστά: "Βοήθειά σας"!
Τρίτη φορολογία, τυχερή αυτή τη φορά, αφού δεν κερδίζουν τον... αγιασμό όλοι οι λαχνοί! Να μη παίξουμε και στην τύχη τον αγιασμό μας;

4ο διόδιο: Στο παγκάρι, καθώς μπήκες στον Ναό, σε περίμεναν οι επίτροποι να σου πουν και αυτοί, σαν πιο έγκυροι, το Βοήθειά σας! Και το έλεγαν λίγο πιο αρωματισμένα, αφού σε έρραιναν με κολώνια ειδικού μυροδοχείου.
Άλλη τούτη η φορολογία, αρωματισμένη..


5ο Διόδιο: Στο κέντρο του Ναού σε περίμενε η μεγάλη εικόνα του Αγίου (βλέπεις δεν έφτανε η μικρότερη κοντά στο παγκάρι!) για να την προσκυνήσης. Αυτή δεν άπλωνε το χέρι προς φορολογία. Το έκανε κάτι άλλο δίπλα της. Υπήρχε δίπλα από τη μεγάλη εικόνα λείψανο αγίου, από κάποιο μοναστήρι και πανέρι φυσικά για λεφτά. Και ένας ιερομόναχος σου έλεγε και αυτός "Βοήθειά σας"!
Άλλη η φορολογία προς... αγιασμόν, με σχετική επίκληση ιερού λειψάνου Μάρτυρος της Εκκλησίας!

(Σχόλιο: Κατά τ' άλλα αυτά τα έκαναν "μόνο οι Παπικοί" στον Μεσαίωνα).

6ο Διόδιο: Προχωρώντας η θεία Λειτουργία παρουσιάστηκαν μπροστά σου δυο δίσκοι. Καθιερωμένη αυτή η φορολογία της δισκοφορίας. Δίνεις, αλλά εισπράττεις και δω το Βοήθειά σας!

7ο Διόδιο: Στο τέλος βγαίνει και ο επίσκοπος. Τα λόγια του πάλι για χρήματα. Αυτά κι αν είναι προς... αγιασμόν! Να μη πη ο ποιμένας, ότι το κρίσιμο των ημερών απαιτεί να μαζευτούν λεφτά για τα έργα της Μητροπόλεως;

Κανείς φυσικά δεν θα τον παρεξηγούσε, αν ήξερε, ότι μόνος αυτός εμφανίστηκε να παρακαλέση για βοήθεια των πονεμένων και των πεινασμένων. (Σχόλιο: αν όχι για περιττά και ατελείωτα έργα ευτρεπισμού και αλλεπάλληλων αγιογραφήσεων του ναού). Αλλ' ύστερα από τόσες φορολογίες, που είχαν υποστή οι εκκλησιαζόμενοι, δεν τους είχε μείνει ευρώ στην τσέπη για το φιλανθρωπικό έργο της Εκκλησίας...

Πρέπει εδώ να σταματήσουμε. Τα διόδια, και τα εφτά, λειτούργησαν προσοδοφόρα τη μέρα εκείνη. Εφτά διόδια, ίσως για να έχουν οι προσερχόμενοι τη χάρι των... εφτά μυστηρίων!

Αλλ' ας σοβαρευτούμε:
Δεν θα ρωτήσουμε τι θα έκανε ο Κύριος, αν κατάφερνε να μπη τελικά στον πανηγυρίζοντα Ναό! Το γνωρίζουμε. Για όσους δεν δέχονται το Ευαγγέλιο, ο Χριστός έχει και το φραγγέλιο!

Θα ρωτήσουμε μόνο το λειτουργό της Εκκλησίας, τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο:

--Έτσι αγιάζονται οι πιστοί;

Μας απαντά:
--Να αγιάσης την ψυχή σου, να αγιάσης και το σώμα σου, έχοντας διαρκώς τα λόγια της Γραφής στην καρδιά και στη γλώσσα σου (ΕΠΕ 13,270)
--Πίστις αληθινή χρειάζεται και αγιασμός του Αγίου Πνεύματος (ΕΠΕ 23,74).



(Από Αρχιμ. Δανιήλ Γ. Αεράκη, Πρόσχωμεν 8, Αθήνα 2012)